Yaşantımızda en çok yer tutan, neredeyse her öğünde yediğimiz besinler ;unlu mamüller, et, süt, yumurta, şeker ve mayalardır.öncelikle unlu mamüler,süt ve şeker alerjilere yer oluşturan temel besinlerin ortasında yer almaktadır.Ancak proteinlerin vakitsiz ve çok tüketimi de alerjen sebepler arasındadır
Son bilimsel gelişmelere bakılırsa, günlük ömrü zorlaştırmalarının yan sıra, alerjiler günümüzde giderek yaygınlaşan oto-immün hastalıklar başta olmak üzere hayatı tehdit eden pek çok hastalıktan da sorumludur.
Temel besin alerjilerinin yol açtığı oto-immün hastalıkların başlıcalarını şöylesıralayabiliriz.
Diyabet tip 1,Haşimoto Tiroiditi,Romatoid Artrit,Ankilozan Spondilit,Çölyak hastalığı,ülseratif kolit
Yine, temel besin alerjilerinin tetiklediği hastalıklardan birkaçı ise;
Astım,Sinüzit, gastrit, kolit, reflü, akne vb deri hastalıkları, sedef, Tip-II diyabet, obezite, damar sertliği – damar kireçlenmesi üzere damar hastalıklarıdır.Beslenme haricinde polen, hayvan tüyü, mesken tozu,değişik kimyasal ve kozmetik casuslar üzere yüzlerce unsura karşı gelişen alerjik reaksiyonlar de üstteki hastalıkların sebepleri ortasındadır.
Temel besin alerjileri çeşitli davranış bozukluklarına da yol açıyor:
Hiperaktivite, dikkat eksikliği, toplumsal uyumsuzluk, karbonhidrat bağımlılığı…
Bunlar yalnızca birkaç örnek. Temel besin alerjileri çeşitli ilaçların yan tesir profillerini ağırlaştırmak üzere, bedende daha kaç bozukluğa yol açıyor.
Peki, bu süreç nasıl işliyor? Nasıl oluyor da ekmek, süt üzere neredeyse kutsal besinler bizi “alerjik” yapıyor?
1- Kimi beşerler genetik olarak kimi besinlerin proteinlerine karşı savunmasız.
2- Genetik olarak savunmasız şahıslarda besin proteinleri bağırsakta hasar oluşturuyor.
3- Yabancı proteinler bu hasarlı dokudan bedene sızdıkları üzere, o sırada bağırsakta bulunan öbür birçok husus de tıpkı yerden kana karışıyor.
4- Kana karışan yabancı proteinler sirkülasyonla birlikte tüm bedene dağılıyor.
5- Yabancı proteinler barsak hücreleri ile birebir yapıda hücrelere sahip olan tüm dokulara hasar vermeye başlıyor.
6- Bağışıklık sistemimiz hasarın oluştuğu yerlerde derhal reaksiyon veriyor fakat yabancı proteinleri yok edemiyor. Çünkü bu proteinler bağırsakta tam sindirilmemiş halde iken kana karıştıklarından, çok büyükler.
7- Bağırsaktaki hasarın nedeni her gün daima tüketilen bir unsur olduğu için, bağışıklık sistemimiz her gün devam eden bu ‘saldırı’ yüzünden büyük gerilim altına giriyor, sağlıklı çalışması bozuluyor.
8- Bağışıklık sistemimiz gerilim altında iken çok karşılıklar vermeye başlıyor. Yabancı proteinin verdiği hasara bağışıklık sisteminin verdiği hasar da ekleniyor.
9- Doku harabiyeti ilerliyor, dokunun yapısı bozuluyor. Örneğin bu doku deri ise artık parfüm yahut metal takılar dahi deride hastalık oluşturuyor. Sonuç: alerjik cilt
10- Dokunun yapısı bozuldukça işlevleri da bozuluyor. Örneğin bu doku tiroid dokusu ise artık gereğince hormon üretmemeye başlıyor. Sonuç: Hipotiroidi
11- Organ belirtileri halinde, artık göz arkası edilemeyecek hastalık tabloları gelişiyor. Örneğin pankreas tahribatında insülin üretimi duruyor. Sonuç: Tip-I diyabet.
Bu ortada; alerji ve intolerans kavramlarını kısaca açıklamakta fayda olabilir; çünkü bu iki tarif çok farklı kavramları tanım ederler:
İntolerans besinlerin karbonhidrat içeriğinin incebağırsakta sindirilememesi sonucunda bu bol şekerli barsak muhtevasının kalınbağırsağa ilerlemesi ve buradaki florayı oluşturan bakteri ve bilhassa mantarların bu güçlü içerikle çok beslenerek gaz oluşturması, bunun da şişkinliğe yol açması sürecini tanım eder. İntolerans sürecinin nedeni, kimi bireylerde birtakım sindirim enzimlerinin üretilememesidir.
Besin alerjisi besinlerdeki proteinlere karşı bedende bir dizi tepki oluşması demektir. Alerji sürecine yol açan asıl neden birtakım besinlerdeki proteinlerin bağırsak geçirgenliğini bozması ve bedene girmesidir. Yabancı bir proteinin bedene girmesi bir zehrin kana karışması, yabancı bir unsurun bedeni istilası manasına gelir. Savunma sistemimiz (immün sistem=bağışıklık sistemi) bunu tam olarak bu formda algılar. Yabancı bir proteinin bedene girmesi er-geç hayatı tehdit eden tepkiler zinciri oluşturur.
BESLENME BOZUKLUĞU ile alerjiye yatkın hale gelen bireyler için astım yahut alerjik bronşit yahut alerjik rinit,sinüzit açısından en kıymetli tetikleyici unsur konut tozu akarlarıdır. Mesken tozu akarları sıcak ve rutubetli ortamları seven, gözle görülmeyen mikroskobik canlılardır.
Astımın görülme sıklığı son 20 yıldır dünyanın birçok bölgesinde giderek artmaktadır. Gelişmiş ülkelerde bu artış daha fazladır. Dünyada 300 milyondan fazla şahısta astım hastalığı bulunmaktadır. Astım endüstrileşmiş ülkelerde daha sık görülmektedir. Değişen yaşam(çevre faktörleri ve beslenme) halleri, iç ve dış ortam havasındaki kirlenmeler, alerjen sayısı ve yoğunluğundaki artış sebepler ortasında sayılabilir. Köyden kente göç edenlerde de astım sıklığı artmaktadır.
Astımın gelişiminde genetik özellikler ve çevresel faktörler değerlidir. İç ve dış ortamdaki çevresel alerjenler astımın şiddet ve sıklığını arttırmaktadır. Astım kalıtımın kıymetli rol oynadığı bir hastalıktır. Fakat genetik yatkınlığı olan herkeste astım ortaya çıkmamaktadır. Çocuklar günün büyük bir kısmını iç ortamlarda geçirdiklerinden iç ortamdaki hava kirliliğinden ve alerjenlerden daha çok etkilenirler.
Hastalık gelişmeden evvel sebep olan faktörlerin ortadan kaldırılıması, hastalık gelişiminin erken devrinde teşhis ve tedavi, nizamlı takip altında olmak olarak özetlenebilir.
En büyük risk faktörü mesken tozu akarlarıdır. Öbürleri ortasında hamam böceği, hayvan tüy ve epitelleri, mantar sporları, sigara dumanı maruziyeti, beslenme sayılabilir. Astımlı hastanın yaşadığı etraf ile ilgili özellikler araştırılmalıdır. Çevresel alerjen ölçüsünü azaltabilmek hedefi ile çeşitli tekliflerde bulunulmalıdır. Bunun için hastaya kimi mekanik tedbirler tavsiye edilebilir. Bunlar ortasında; temizlik, havalandırma, yatak ve yastık kılıfı üzere fizikî bariyerler, anne sütü ile beslenme, konut hayvanlarının uzaklaştırılması, ortamdaki nem ve ısı denetimi sayılabilir.
İç ortamda bulunan en değerli alerjendir. Sıcak ve rutubetli ortamları severler, gözle görülmeyen mikroskobik canlılardır. Bu canlıların bilhassa dışkıları hastalık sebebidir. Türkiye’de alerjik astımın en sık rastlanan sebebidir. Akarlar insan derisinden dökülen epitel dokusu ile beslenir. Bir erişkinin deri artığı 100.000 mesken tozu akarını besler. Akarları taşıyan partiküller kolaylıkla yere çöker. Bu canlılar teneffüs yoluyla bedene girer ve hastalık belirtiler ortaya çıkmaya başlar.
Mesken tozu akarı konutun nerelerinde bulunur?
Konutta halı, yatak, yastık, yorgan, perdeler, kumaş kaplı mobilyalar, tüylü oyuncaklar mesken tozu akarlarının bulunduğu kaynaklardır. Konuttaki akar yoğunluğu coğrafik bölge, nem, ısı, dekorasyon gereçleri, konuttaki kişi sayısı üzere faktörlerle etkilenmektedir.
Korunmanın en tesirli yolu akar alerjenleri ile temasın önlenmesidir. Alınacak birkaç kolay prosedürle maruziyet kıymetli ölçüde azaltılabilir. Meskendeki öteki odalara oranla yatak odası en fazla akar barındıran yer olduğundan, ayrıyeten ortalama 8 saat günde yatak odasında vakit geçirdiğimizden buradaki akarlarla gayret değerlidir. Yatak ekipleri için özel kumaş ve kılıflar kullanılabilir, yıkanabilir örtüler kullanılmalı ve sık yıkama yapılmalıdır. Giysiler sürekli kapalı dolaplarda bulunmalıdır. Halılar mümkünse kaldırılmalıdır, kilim tercih edilebilir. İçi doldurulmuş oyuncaklar çocuk odalarından uzaklaştırılmalıdır. Kısaca yatak odaları toz tutan her türlü eşyadan arındırılmalıdır. Bütün odalar sulu sistem elektrikli süpürge ve ıslak bezlerle nizamlı olarak temizlenmelidir. Olağan Elektrikli süpürgelerin bir kısmı tahliye havasıyla akar alerjenlerinin odaya dağılmasına neden olmaktadır. Bu yüzden hasta paklık sırasında ortamda bulunmamalıdır. Vakumladığı havadaki alerjen parçacıklarının ortam havasına karışmasını önleyen, toz akarlarını suya gömen böylece tekrardan havaya karışmasını önleyen sulu sistem teknolojik aygıtlar tercih edilebilir. Günümüzde bu en tesirli sistemlerden biridir. Halı yıkama makineleri halıda nem oranını arttırmakta bu nedenle akar üremesine yol açtığı için önerilmemektedir.
Süpürge ve standart elektrikli süpürgeler uygun temizleme araçları değildir
Zira bu süpürgelerden beklenen temizlikte maksat emilen tozların tekrar havaya karışmamasıdır. Bilindiği üzere, standart özellikteki elektrikli süpürgeler, bezden yahut kağıttan yapılmış toz torbalarına sahiptir. Emiş sırasında kaba tozlarla süpürgeye giren hava, toz torbasının gözeneklerinden minik tozlarla birlikte tekrar havaya karışır. Bu kısır döngü sayesinde paklık bir türlü sağlanamaz. Mobilyaların üzeri daima tozlu, ortam daima hastalığa davetiye çıkaran niteliktedir.
Emiş gücü yüksek ve çektikleri tozu tekrar havaya karıştırmayan özel süpürme aygıtları çok küçük tanecikleri de tutma özelliğine sahip olup yapılan paklık esnasında havaya karışan toz ölçüsü yok denecek kadar azdır.
E V TOZU AKARLARI her meskende doğal olarak bulunan canlılardır. Sıcak iklimlerde halının üç saat mühletle güneşte bırakılması da akarlara karşı tesirli bir formüldür. Fakat günümüzde apartman hayatında bu imkan yok üzeredir. O vakit alınması gereken önlem bataklığın yok edilmesidir. Bataklık olarak kabul edebileceğimiz en değerli etken, halıların tabanına gömülen ve her paklık vakti daha çok bastırılan mesken kirleri, her türlü artık unsurlardır. Seperatörlü (ayırıştırıcılı) ve kirleri suya hapseden cihazlar-sulu sistem paklık robotları- etken bir prosedür olabilir.