Bebeklerde en sık görülen rahatsızlıklardan biri kusmadır. Süt çocuklarının en az yarısı beslendikten sonra bir ölçü anne sütü yahut mamayı kusabilir. Bebek bu esnada rahatsızlık hissetmez ve rastgele bir kusma çabası de görülmez. Bu kolay kusmalara tıp lisanında “regurgitasyon” ismi verilir. Büsbütün fizyolojik bir olay olup gaz çıkarma ve geğirmeye de eşlik edebilir. Çocuk büyüdükçe bu olay giderek azalır ve kaybolur.
“Ruminasyon” (geviş getirme) yeniden küçük bebeklerde vakit zaman görülen bir durum olup anne sütü yahut mamanın çocuğun ağzına geldikten sonra tekrar yutulmasıdır. Bazen zeka özürlü büyük çocuklarda da görülebilir. Bu durum reflü belirtisi de olabilir.
“Gastroözofageal reflü” yahut kısaltılmış ismi ile “reflü” mide içeriğinin yemek borusuna geri gelmesi halidir. Reflü hastalığının çocuklarda ortalama % 8-10 oranında olduğu kestirim edilmektedir. Bebeklerde en sık belirtisi kusmadır. Kusmalar yemek sırasında yahut sonrasında görülebileceği üzere öğün ortalarında hatta gece uyurken dahi görülebilir. Birtakım bebeklerde yattığı vakit huzursuzluk, huysuzluk ve öksürük nöbetleri görülebilir.
Mide sıvısı asid (HCl) ve besinleri sindiren pepsin üzere enzimleri içerdiği, pH’sı asid olduğu ve de yemek borusu bu hususlara karşı hassas olduğundan reflülü çocuklarda bir mühlet sonra yemek borusunda kızarma (özofajit) ve yaralar (ülser) oluşabilir. Bu durum iştahsızlık, yemeyi reddetme, beslenirken ağlama üzere belirtilerin ortaya çıkmasına yol açar. Büyük çocuklar yanma, ekşime, kaynama üzere belirtiler yanında karın ağrısı, göğüs kemiği ardında yanma ve acıma, yutma zahmetinden yakınabilir. Ağızda koku olması da bilinen belirtilerden biridir.
Hiçbir yakınması yokken kanama ile gelebilen bebek ve çocuklar olabileceği üzere, yalnızca kansızlık, tekrarlayan üst (farenjit, larenjit, sinüzit, orta kulak iltihabı) ve alt teneffüs yolları enfeksiyonları (bronşit, zatürre) da reflünün tek belirtisi olabilir.
Reflü tanısı için öncelikle hastalıktan şüphelenmek gerekir. Üstte sayılan belirtiler varsa ve bebeklerde kusmaya yol açabilen idrar yolu enfeksiyonu gibisi öteki bir hastalık yoksa öncelikle reflü düşünülmeli ve tedavi önerilmelidir. Tedaviye alınacak karşılık reflü teşhisini doğrulayacaktır. Tedaviye karşılık alınamazsa yahut atipik belirtiler nedeni ile reflü tanısı doğrulanmak istenirse öncelikle yapılması gereken tetkikler özofagoskopi (yemek borusunun endoskop isimli aygıtla incelenmesi) ve özofagusun 24 saatlik pH incelemesidir. Endoskopik inceleme yemek borusundan alınacak bir minik doku örneği ile desteklendiğinde % 90’ın üzerinde hakikat teşhis koydurur. Uygun şartlarda ve ehil eller tarafından yapıldığında çok kolay bir süreçtir. Özofagusun pH incelemesinin ise 24 saat hastanede kalmayı gerektirmesi yanında alkalen ve nötral reflüyü gösterememek üzere dezavantajı vardır. Geçmiş yıllarda çok sık yapılan radyolojik inceleme % 50’ye yakın oranlarda yanlış sonuçlara yol açtığından günümüzde birinci teşhis gayesiyle neredeyse hiç kullanılmamaktadır. Sintigrafik inceleme de birçok vakit yoluna uygun yapılmadığı ve radyoaktif husus kullanıldığı için birinci seçilmesi gereken bir usul değildir.
Reflü tanısı konan bir çocuğun tedavisinde birinci yapılacak olan şey yatağın baş tarafını en az 30 derece üst kaldırmaktır. Bebeklerde baş daha üstte sol yan konumda yatırmanın en düzgün yatış formu olduğu gösterilmiştir.
Mide içeriğini yoğunlaştırarak reflü ve kusmaları azaltmak mümkündür. Bu nedenle içine keçi boynuzu tozu katılmış AR (anti-reflü) mamalar kullanılabilir. Öbür taraftan yemek borusu kapağının basıncını azaltan ve mide asidini arttıran çikolata, çok yağlı, baharatlı, acılı, ekşili besinlerin (cips, ketçap, mayonez, hardal, soğan, sarımsak…), asitli, gazlı içeceklerin (kola, hazır meyva suları, gazozlar, içki…) yasaklanması yahut azaltılması önerilir.
Karın içi basıncını azaltmak maksadıyla çocuklara çok sıkı elbiseler giydirilmemesi, kemerlerin çok sıkılmaması ve şişman çocukların zayıflatılması da alınacak tedbirler ortasında sayılabilir.
Hekimler tarafından kullanılan ilaçlar ise yemek borusu kapakçığının basıncını arttıran, mide boşalımını kolaylaştıran, mide asidini nötralize eden yahut azaltan ilaçlardır. Lakin bu ilaçların, tahminen de uzun yıllar tedavi gerekeceğinden, bir doktor kontrolünde kullanılması koşuldur.
Tedaviye cevap alınamadığında ve çok önemli reflü belirtileri olduğunda cerrahi teşebbüs de tedavi seçenekleri ortasına dahil edilir. Fakat apne (geçici teneffüs durması), ani bebek mevti tehdidi üzere önemli belirtiler varsa, darlık gelişirse yahut zeka özürlü çocuklarda anti-reflü ameliyatı düşünülür. Günümüzde çocuklara çok sık uygulanan bir tedavi değildir.
