Aile ilgileri, bireylerin karakter gelişimine en çok tesir eden faktörlerden biridir, tahminen de en güçlüsüdür. Diğerleriyle hangi yollardan ve nasıl ilgiler kurduğumuz da birebir halde aileden öğrendiğimiz biçimlerdir, çünkü bizim için birinci öteki, anne ve babamızdır. Onların bizimle ve kendi ortalarında kurdukları bağlantı yolu, bizim ileride kuracağımız alakalar için rol model oluşturacaktır. Aile bireylerinin birbirleriyle olan bağlantılarında kendini gösteren öfke de tıpkı formda şahısların özel hayatlarına kapalıdan zımniye sızarak, aile dışındaki bağlantılarında de doğal bir öge üzere yer edinmeye başlayabilir. Bu manada hem aile ve çift terapilerinde hem de ferdi terapilerde, bağlantılarda kendini gösteren öfke sık sık ailedeki bağlar üzerinden ele alınır.
Öfke ekseriyetle yığılmış hislerin üzerinde duran bir zirve noktası üzeredir. Nedenini anlamak ve üzerine çalışmak için öfkeyi dinlemek gerekir. Çocukluğumuzdan itibaren öfkenin makus bir duygulanma hali olduğu bilgisiyle yetiştiriliriz, lakin buna odaklanırken içeriğindeki iletisi atlarız. Öfke, birçok vakit, kişinin gerilim düzeyinin yükselmesi ve muhtaçlıklarının karşılanmaması algısıyla ortaya çıkar. Hasebiyle dünya öfkeli beşerler ve öfkeli olmayan beşerler olarak ikiye ayrılmaz aslında. Herkesin öfkeli olduğu vakitler olur da her kişinin öfkeyle baş etme yolu ve düzeyi farklıdır.
Öfke birçok kişi için başa çıkması sıkıntı bir histir, zira;
-
Çok güçlüdür ve ağır gerilimle doludur,
-
Diğer insanlarda en az empati ve dayanak isteği uyandıran histir,
-
Dışarıdan amaç olan şahısların yanında öfkeyi deneyimleyen bireylere de, sevdiği birine yahut bir şeye ziyan verme yahut incitme korkusu verebilir.
-
Öfke hissinin yükseldiği sırada, o kişi için kendine yönelik müspet bir algılama yapmak zorlaşır,
-
Kişiyi ileride utanç duyacağı yahut pişman olacağı şeyler söylemeye itebilir.
Öfke, yoğunluğuna bağlı olarak hayli yıkıcı bir güç kaynağı haline gelebilir. Denetim edilmesi sıkıntı bu duyguyu lakin üzerinde çalışarak yapan bir güce dönüştürebiliriz. Kişinin öfkesine karşı bir anlayış kazanması, nasılını ve nedenini sorgulayarak öfkenin görünenin gerisindeki asıl çıkış noktasını görmeye başlaması baş etmesine epey yardımcı olacaktır. Bu manada kendinizi tanımaya yönelik vakit ayırmanız, hislerinizi ve fikirlerinizi değerlendirmeniz ve öfkeli anlarınızda neden tam da buna öfkelendim sorusunun yanıtını kendi içinizde aramanız geliştirici olacaktır. Öfkeyi sırf dışarıdaki bir probleme atfetmek ise üstünün örtülmesine ve öteki bir vakitte yine ortaya çıkmasına yol açacaktır.
Öfke ekseriyetle, gerçek yahut hayali olması fark etmeksizin, bir tehlike yahut tehdit algısı sonucunda ortaya çıkan bir öz-savunmadır aslında. Bedenimiz algıladığı bu tehlikeye karşı bir davet yapmaktadır bize ve o davetin dinlenmesi gerekir, çünkü terapistlere nazaran bu ekseriyetle bastırdığımız, tahminen utandığımız, görülmemiş bir yanımızın algıladığı bir tehdittir ve yavrusunu muhafazaya çalışan aslanın saldırganlaşması üzere bir savunmayla öfke haline bürünmektedir. Bu tehdidin her vakit bir taarruz olması da gerekmez, yalnız kalma yahut dışlanma da tehdit olabilir. Yaşanılan durum, geçmişteki diğer bir tehditle benzerlik gösterdiği için tehdit olarak algılanıyor ve öfke oluşturuyor da olabilir. Her halükarda bilmemiz gereken şudur ki içimizde anlaşılmaya muhtaçlık duyan bir kesim bize seslenmektedir. Bu nedenle öfkeli vakitlerimizde aslında muhtaçlık duyduğumuz şey kabul edilme, ilgilenilme, anlaşılma ve duygusal olarak desteklenmedir. Münasebetiyle öfkelendiğiniz vakitlerde yahut çocuğunuz, eşiniz, bir öbür yakınınız öfkeli olduğu vakitlerde yangına körükle gitmek yerine suyla gitmek, onun öfkesine öfkeyle karşılık vermek yerine empati kurmaya ve onu rahatlatmaya çalışmak her iki tarafa da yeterli gelecektir.
Öfke ekseriyetle daha güçlü hissetmenize yol açabilecek olumlu aksiyonlar için bir yardım çığlığıdır; örneğin etrafınızdaki birinden yahut bir profesyonelden dayanak isteme, fikirlerinizi, hislerinizi, tasalarınızı ve öteki güçlü hislerinizi söz ederken kendinize karşı dürüst olma üzere. Öfkemizle uğraş etmekten (görmezden gelmek, kendi kendimizi zorlamak, diğerlerine yöneltmek) çok onu ciddiye alıp dinleyebildiğimizde hayatımızda müspet değişiklikler yapmak çok daha kolay olacaktır.
Spesifik olarak bir şahsa yahut bir duruma sinirleniyorsak ve bu kişi daima etrafımızda olan biriyse, yahut o durumla daima karşı karşıya kalma durumundaysak öfkeyi denetim etmek daha da güç olabilir. Ama bu şahısların ve durumların rastlantısal olmadığını, aile dinamiklerimizdeki bir yerlere, bir kişi yahut pozisyona oturduklarını bilmemizde yarar var. Kulağa inanması güç gelecek olsa da, en çok öfkelendiğimiz bu şahıslar, aslında sıklıkla sevgiyi ve dayanağı en çok beklediğimiz bireylerdir. Çoklukla de bu nedenle, en çok, çocuklarımıza, eşimize yahut partnerimize öfkeli oluruz.
Öfkeli olmak sizi daha makus biri yapmaz, sadece muhtaçlıkları karşılanmamış biri yapar. Öfkeli olmanın berbat biri yaptığına dair inanış da tekrar ailemizden gelir ancak bu ekseriyetle öfkenin muhatabı olduğumuz ve makus tesirlerini yaşadığımız içindir. Çocukluklarında öfkeye maruz kalmış bireyler sıklıkla o öfkeli kişi üzere olmamak için uğraştıklarını ama nihayetinde onun üzere olmaya başladıklarını tabir ederler. Öfkenin muhatabı olarak makûs tesirlerini yaşadıklarından bunu yapan olmak istemezler ancak başa çıkamadıkları bir durum olduğunda savaşmak için bildikleri tek yol bu olduğundan nihayetinde birebir yoldan yürümeye başlarlar. Halbuki her kişi özel bir labirent üzeredir, içinde yürürken gördüğümüz yollar bize çıkmazyol üzere gelebilir ancak biraz daha yükselip dışarıdan bakmaya başladığımızda, daha az kuvvetli olan farklı yolları görmeye başlarız.
Fakat dışarıdan bakabilmek ekseriyetle dışarıdaki birinin varlığını gerektirir, tek başına yapmanın kolay olmadığı bir iştir bu. His ve fikirlerinizi sevdiğiniz, güvendiğiniz biriyle yahut bir terapistle paylaşmanız, bilhassa dinleyicinizin yargılamayan biri olduğu durumda hem kendinizi derinlemesine dinlemenize hem de öfkenizi denetim altına almak üzere içgörü kazanmanıza kıymetli oranda yardımcı olacaktır. Zira karşıdaki kişi de sizi anlamak üzere orada bulunmaktadır ve gereksiniminiz olan tam da budur.
İlişkilerde temel olan karşılıklılıktır, yani karşıdaki kişinin davranışları sizinkine nazaran şekillenir ve birebir halde sizinkiler de ona nazaran. Aileden birinin sahip olduğu öfke, aile içindeki tüm irtibatların sarsılmasına neden olabilir. Bu, öfkeli kişinin aşması gereken bir sorun üzere görünse de ailenin bütününün dahil olması gereken bir süreçtir aslında. Çünkü, bahsettiğimiz üzere öfkenin gerisinde yatan şeyler öteki aile üyelerinin varlığını, takviyesini ve sevgisini gerektirmektedir. Hasebiyle, sizin yahut ailenizden birinin öfke sorunu olduğunu düşünüyorsanız, bunu kendi başınıza aşmaya çalışmayın yahut o kişinin kendi başına hissetmemesi için elinizden geleni yapın. Siz öfkenizle barışmaya başladığınızda, karşılıklı olarak müspet hisler artacak ve aile bağları güçlenecektir.
