Akne

1. GÜN AKNE
   Çoğunlukla 14 – 20 yaş aralığında ortaya çıkan, yüz ve gövdenin üst yarısında (göğüs, sırt, omuzlar) yerleşen, toplumların yaklaşık olarak %80 ini etkileyen bir yağ bezi – kıl follikülü (pilosebase ünite) hastalığıdır. Anatomik olarak yağ bezi, kıl gövdesi ve kökü birleşik bir ünite halindedir bu sebeple ünitenin bir kısmındaki sorun dolaylı olarak öteki kısmını de tesirler. Kelamı edilen yaş aralığı dışında farklı yaş kümelerinde da akne ile karşılaşabiliriz. Örneğin; Yeni doğan devrinde anneden geçen hormonların yahut anne tarafından kullanılan bir ekip ilaçların tesiriyle görülebileceği üzere geç erişkin yaşta, bilhassa bayan bireylerde menopoz öncesi ve menopoz periyodunda hormonal istikrar değişikliklerine bağlı akne oluşabilir. İlaç aknesine sebep olan en önemli ilaçlar da, steroidler (kortizon kümesi ilaçlar ), antiepileptikler (sara hastalığı = havale ilaçları), tüberküloz (verem) ilaçları, antipsikotikler (lityum) üzere ve antidepresan ilaçlar olarak sıralanabilir. Ergenliğe giriş ile salgılanan hormonlar (özellikle androjenik hormonlar) derinin doğal yağ salgısını sağlarlar. Bu devirde kız ergenlerde daha erken yaşta – ortalama (14-17) -, erkek ergenlerde ise daha geç yaşta – ortalama (16-19) – değişen şiddette akne sorunu yaşanır. Erkek ergenlerde kız ergenlere nazaran akne şiddeti daha yüksek olma eğilimindedir. Aknenin tıbbi lisandaki tam ismi Acne Vulgaris olup, ergen bireydeki psikososyal tesirleri sebebiyle özel bir kıymete sahiptir.

Akne oluşumun da pek çok faktör sorumlu olduğu için multifaktoriyel bir durum olarak kabul edilir. Bu faktörler ortasında, hormonal faktörler (ergenlik, yumurtalık ve böbrek üstü bezi hormon hastalıkları v.b) genetik faktörler, yapısal faktörler, (deri tipi), şahsî faktörler (temizlik ve kozmetik bakım alışkanlıkları), çevresel faktörler (güneş, iklim şartları, deniz düzeyinden yükseklik, nem oranı, endüstriyel atıklara bağlı etraf kirliliği v.b), beslenme alışkanlıkları (fast food, glisemik indeksi yüksek ağır karbonhidratların ve inek sütünün çok tüketimi v.b.) sayılabilir.

Akne elemanları ikiye ayrılır :

1 – İltihaplı olmayan elemanlar: Açık ve kapalı siyah noktalar.

2 – İltihaplı elemanlar: Deriden kabarık, kızarık başlı (püstül) yahut başsız (papül) elemanlar, yüzeyden fark edilmeyen, dokunmakla ele gelen cilt altında derin iltihabi elemanlar (nodül ve kistler).

Ergenliğe girişle hormonal faaliyetin sonucunda deride yağ salgısı artışı ile aile tarafından izlenen ve tanımlanan saç derisinde koku değişikliği, yüzde hafif siyah noktaların belirmesi, üzere başlangıç belirtilerde bir dermatoloğa başvurularak muayene ve şiddet tayini ardından teklifler alınmalıdır.

Sorun şimdi kozmetik düzeydeyken dermatolog görüşü ile aknenin tıbbi şiddete dönüşmesi engellenebilir. En kolay yapılabilecekler şu formda sıralanabilir:

Ergenliğe girişten itibaren ;

• Deri tipine uygun temizleyicilerle cildin tertipli olarak sabah yahut akşam temizlenmesi.

• Yağ / nem istikrarını muhafazaya yönelik, gözenek tıkanması oluşturmayacak yağsız tıbbi kozmetik nemlendiriciler ile cildin nemlendirilmesi, tertipli günlük kapatıcı makyajdan (pudra ve fondöten ile kamofulajdan ) kaçınılması.

• Yüzü örten saç tarzlarından ve nizamlı günlük ağır saç şekillendirici eser kullanımından kaçınılması.

• Uyku öncesi makyajın kesinlikle temizlenmesi.

• Yoğun güneşlenmeden kaçınılması.

• Cilt sıhhati için hayati olan günlük sistemli bol su tüketimine ehemmiyet verilmesi.

Erken devirde bu kolay önlemleri dermatolog danışmanlığıyla almamıza ve harfiyen uygulamamıza karşın sivilce şiddeti artar ve tıbbi boyuta ulaşırsa yeniden birinci olarak başvuracağımız merci bir dermatoloji uzmanı olmalıdır. Dermatoloğumuzun düzenleyeceği tedavi, sorunun şiddetine (hafif, orta, ağır), hasta özelliklerine (yaş, cinsiyet, hayat biçimi, tedaviye ahenk, karakter özelliği ve tercih) ve mevsime nazaran değişecektir. Klinik şartlarda dermatolog nezaretinde seanslar halinde uygulanan klasik cilt bakımı, fizikî ve kimyasal peeling bazen tek başına kâfi olabileceği üzere bazen de reçeteli tıbbi tedaviye eklenebilir. Hafif ve orta şiddette aknede dıştan, orta ve önemli şiddette aknede ise dıştan ve ağızdan tedaviler uygulanır.

Aknede yanlışsız bilinen yanlışlar ise şöyle özetlenilebilir:

• Yüzümü ne kadar sık yıkarsam o kadar çabuk güzelleşirim. (aşırı paklık anlayışı, bilakis, yağ-nem istikrarını bozarak tahriş ve egzamaya yer hazırlar.

• Sivilcelerim karaciğer hastalığından kaynaklanıyor: İnatçı ve ağır akne, bayan ergen ve genç erişkinlerde polikistik over sendromundan kaynaklanabilir (PCO = yumurtlama düzensizliği), hem bayan hem de erkek ergen ve genç erişkin bireylerde ise, böbrek üstü bezi hormon problemlerine işaret edebilir, karaciğer ile bir ilgisi yoktur.

• Devamlı güneşlenirsem sivilcelerim kurur : Hafif güneşlenme kurutucu tesirde bulunabilir, tersine fazla güneşlenme tıkayıcı tesir ile siyah nokta ve sivilceleri arttırır.

• Kese yapmak sivilcelerime güzel gelir : İltihaplı elemanların ağır olduğu hastalarda kese ve gibisi fizikî uygulamalar bilakis, sivilcelerin yayılmasına sebep olur.

• Sivilcelerimi sıkarsam daha kolay güzelleşirim: Olgunlaşmamış, baş vermemiş sivilcenin boşaltılmaya çalışılması, iltihabın artışına ve yayılmasına sebep olur. Olgunlaşmış iltihaplı elemanlar da lakin dermatolog gerekli görürse özel tekniklerle boşaltılmalıdır.

1. GÜN: HAMİLELİK VE DOĞUM SONRASI PERİYOTTA DERİ BAKIMI:

Kadınların altın çağı dediğimiz en değerli devir, hamilelik ve annenin bebeğini kucağına aldığı doğum sonrası devirdir. Pekala bu devirlerde deri bakımı nasıl olmalıdır ve nelere dikkat edilmelidir:

• Kadın hayatında değerli evreler ergenlik, gebelik, doğum ve doğum sonrası ile menopoz devirleridir. Gebelik, bunların ortasında dönüm noktası diyebileceğimiz harika bir periyottur. Ağır hormonal farklılık münasebetiyle dolanım ve metabolizma hızlanır öteki organlarda olduğu üzere deride de bir kadro değişiklikler izlenir.

• Gebeliğin birinci 3 ayından derinin doğal yağ salgısı olan sebum da artışı nedeniyle, hiç akne yatkınlığı olmayan anne adaylarında dahi akne (sivilce) görülebilir. Bu periyotta kimyasal olmayan, organik muteber temizleyicilerle deri paklığına ihtimam gösterilmelidir. İnançlı ve ehil ellerde, dermatoloji doktorunun nezaretinde, kimyasal unsur kullanılmadığı sürece, cilt bakımı yaptırılabilir. Kimyasal değil, talep ve gereklilik varsa, mekanik (fiziksel) peelingler tercih edilmelidir.

Pigmentasyon (renk) değişiklikleri:

• Meme başlarında yoğunlaşma.

• Göbek – göğüs ortasında uzanan dikey çizgide yoğunlaşma (Linea nigra).

• Vücuttaki tüm benlerde sayıca ve ebatça çoğalma.

Yüzde (elmacık, alın ve burunda) gebelik maskesi oluşumu (Chloasma): Bu sebeple özellikle esmer anne adaylarının organik ve mineral filtre içeren güneş gözetici eser kullanımı kuraldır. Güneşe çıkmadan otuz dakika evvel kâfi ölçüde yüze sürülmeli ve açık havada iseler 3 saatte bir uygulama tekrarlanmalıdır.

Saç değişiklikleri: Saç hücrelerinin hormonal sebeple anagen (büyüme – gelişme) faza girmesi sonucu canlı, parlak, kaliteli ve sağlıklı saç görünümü ortaya çıkar. Hamilelik ve emzirme periyotlarında saçta renk ve form değişikliği yaratacak kimyasal süreçlerin ertelenmesini öneriyoruz.

Tırnak değişiklikleri:

• Çizgilenme ve kırılmalar: Birtakım vitamin ve mineral eksiklikleri nedeniyle görülürler. Takip eden tabipler tarafından destekleyici takviye tedaviler verilmelidir.

• Tırnak batması: İleri aylarda kilo artışı ve ödem münasebetiyle ortaya çıkar. Çok rahat ayakkabı tercih edilmeli, sorun hissedildiğinde dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır.

İnmün sistem (bağışıklık) değişiklikleri ile ilgili belirtiler: Mantar enfeksiyonları eğilimi artar. Bu durumda bağışıklık farklılıklarının yanı sıra, kilo ve terleme artışının da hissesi vardır. Mantar enfeksiyonlarından kaçınabilmek için bilhassa kıvrım bölgelerinin (kulak içi, kulak gerisi, boyun, kol altı, göğüs ortası ve altları, göbek çukuru, kasık, ayak parmak araları) banyo sonrası çok yeterli kurulanması, pamuklu çorap ve çamaşırların tercih edilmesi çok kıymetlidir.

Derinin gerilmesi ve bebeğin basısıyla oluşan değişiklikler, bilhassa son 3 ayda görünürler:

• Cilt çatlakları (stria) gebeliğin erken aylarında dermatolog önerisi ile cilt elastikiyetini arttıran, kimyasal olmayan, bebeğe ziyan vermeyecek tıbbi kozmetik eserlerin uygulanmasına başlanmalıdır. Bunlar, masajla tatbik edilmelidir. Gebelik kilomuzu denetimde tutmak temel olmalıdır, kendimize değil bebeğimize yetecek kadar kilo alınması en gerçek olandır.

• Sellülit (bu periyoda uygun hafif antrenmanlar, gerekli uzmanlar tarafından planlanarak sorun şiddeti hafifletilebilir).

• Bacak ve ayak sırtı ödemleri.

• Toplardamar meseleleri (varis, hemoroid v.b).

Gebelik öncesinde var olan birincil cilt hastalıkları (sedef hastalığı v.b): Gebelik ve lohusalık devrinde bu hastalıkların seyri değişken olup, bir kümede ataklarda artış ve kötüleşme, bir kümede ise dinlenme (hastalık aktivitesinde azalma) görülebilir. Bu nedenle dermatolog denetiminde olmaları kaidedir.

Gebelik ve doğum sonrası devrin ayrılmaz tıbbi üçlüsü jinekolog, diyetisyen ve bedenimizin en büyük ve dış dünyaya açılan, beşerler ortası irtibatta en kıymetli organı deri olduğu için, elbette dermatolog olmalıdır.

3.GÜN: LEKELER VE TEDAVİLERİ:

Cilt hoşluğuna gölge düşüren lekeler bilhassa yaz aylarının yaklaşması ile hoşluk gündemimize yerleşiyor. Pekala, bu lekelerden korunmanın yolları ve tedavileri nelerdir?

Leke cilt yüzeyinde gözle görünen, dışarıdan fark edilen, olağan deriden farklı tonda, deri ile birebir düzeyde olan birtakım lezyonlardır. En değerli oluşum faktörü güneş olup, bir günlük yahut bir yaz tatili mühletince maruz kalınan güneş ışığı ile değil, çocukluk çağından itibaren maruz kalınan güneş ışığının geç periyotta ortaya çıkan dejeneratif tesirleri ile gelişir.

Yanı sıra bayan cinsiyette gebelik, doğum, lohusalık üzere hormonal farklılığın olduğu periyotlar ile kimi ilaçlar (özellikle östrojen içeren doğum denetim hapları, kortizonlu ilaçlar v.b) yatkınlık yaratabilir. Bilhassa esmer ciltlilerde daha besbelli olarak izlenir.

Sözü edilen devirlerde ve yatkın deri tipindekilerde dermatolog önerisi ile önleyici yahut hafifletici, inançlı tıbbi kozmetik güneş koruyucuların kullanımı ihmal edilmemelidir. Bedende D vitamini üretiminde hayati değeri olan güneş ışığını, yüz derimiz yerine el sırtı üzere öbür bir beden bölgesi derisinden almamız daha uygun olacaktır, zira biz hanımlar için yüz derimiz en pahalı giysimiz, en değerli mücevherimizdir. Ve yeniden hepimiz biliyoruz ki korunmasız ve cömert güneşlenme, giysimizin vaktinden önce kırışmasına ve lekelenmesine sebep olacaktır. Hâlbuki onu uzun yıllar itinayla korumak, gençliğini ve hoşluğunu sürdürmek bizim elimizdedir.

Ten renginin, leke yatkınlığında çok değerli bir faktör olduğunun altını bilhassa çiziyor ve esmer tenin dezavantajlı olduğunu bir kere daha hatırlatmak istiyoruz.

Güneşlenirken bilhassa dikkat edilmesi gereken çok kıymetli konulardan bir tanesi de alkol ve esans içeren kozmetiklerdir. Bu hususlar ki en bilineni parfümlerin içeriğinde bulunan bergamot yağı olup, güneş ile tepkiye girerek lekelenmeye sebep olur. O yüzden leke hikayesi olan şahısların cildine tatbik ettiği hususların alkol ve esans içermemesi gerekir. Bu şahıslar dermatolog danışmanlığında eser seçmelidirler.

Leke tedavileri, öbür tüm tedavilerde olduğu üzere bireye özel olmalıdır, tedavi öncesi karanlık odada wood lambası aracılığı ile leke düzeyi (üst – alt deri) belirlenir. Bu tahlile nazaran yüzeyden derine basamaklı tedavi sistemi uygulanır. Yüzey yenilemede kimyasal ve fizikî peeling seansları dönüşümlü olarak kullanılır. Seans süreçleri tamamlanana kadar uygulama sonrası kesinlikle güneşten korunulmalı, ayrıyeten hassasiyet yaratıcı kese lif ve ağır ısı kaynaklarından (kaynar su ile duş, sauna, hamam v.b) kaçınılmalıdır.

Leke tedavisinde bilhassa bilmemiz gereken şey, leke meyli yaratan faktörlerle müsabaka olduğu sürece, lekenin vakit içerisinde (tedricen) geri dönüşünün kaçınılmaz olmasıdır. Bu yüzden lekesiz ya da lekesi çok hafifletilmiş cilt görünümüne kavuştuktan sonra, bu durumu korumak için gerekli hayati konular, dermatolog önerisi ile bize uygun güneş koruyucunun sistemli kullanımı ve her yıl kıyı tatili bitiminde kelamı edilen metotların hatırlatma seanslarının tekrarlanmasıdır.

Güneşimden vazgeçemem diyenler için teklifler:

• Güneşli dönemde güneş koruyucularımıza ilaveten doğal A vitamini (Beta karoten), doğal A vitamini kaynağı olan sarı turuncu besinlerin (havuç,kayısı v.b) abartıya kaçmadan kâfi tüketimi.

• Sonbahar kış aylarında, yazdan kalan yoğunlaşmış lekeleri hafifletecek ve derine işlemesini engelleyecek dermatolog nezaretinde peeling, mezoterapi ve PRP uygulamaları.

• Bilinmesi gerekenler: Her vakit kimyasal değil, doğal ve organik eser kullanımından yanayız lakin doğal eserlerin, örneğin bitki ve meyvelerin, laboratuar ortamında muameleden geçirilip, asiditesi (pH), formülü deriye uygun hale getirilmeden, içeriğindeki birtakım tahrişe yahut güneş alerjisine sebep olacak unsurlar uzaklaştırılmadan, doğal haliyle yüz derisine tatbiki sağlıklı değildir.

• Ağız yoluyla alınan E vitamini kapsüllerinin içeriğinin cilde uygulanması, E vitamininin kıl büyümesinde direkt tesirli olması sebebiyle uygun değildir. Meğer hazır kozmetik eserlerin içerisindeki E vitamininin konsantrasyonu ve ölçüsü, laboratuar ortamda cilde uyumlu hale getirilmiştir. Sigara ve sigara dumanından cildimizin sıhhati için uzak durmalıyız.

• Günde mümkünse 7 – 8 bardak su tüketmeliyiz. Yağlı ve şekerli besinlere ilgi etmemeliyiz ve en değerli gençlik ve sıhhat kaynağının müspet fikir gücü ve olumlu ruh hali olduğunu unutmamalıyız.

4.GÜN: AKTÜEL ANTİ –AGING METOTLAR:

Kadın her yaşta genç ve hoş görünmek ister fakat günümüzde bayanlar kadar erkekler de genç ve göze beğenilen görünmenin sırrını keşfetme yollarını arıyor. İşte gençleşmenin formülü olan yeni anti – aging teknikler:

Anti-aging (gençleştirici yöntemler) tesir ve uygulama yollarına nazaran farklı başlıklarda incelenebilir. Bunların bir kısmı aslında cildin yapısında (tekstüründe) gençleştirici bir tesiri olmayıp, bir çeşit illüzyonla hali değişiklik yaratarak gençlik hissi oluşturan formüllerdir.

• Botox: bilhassa üst yüzde 5 – 10 dakikalık kısa vadeli bir uygulama sonrası 4. günde tesiri başlayan ve ortalama 4 – 6 ay mühletle devam eden mucize bir uygulamadır. Bilhassa en geç 30’lu yaşların ikinci yarısında başlanılıp, tertipli aralıklarla tekrarlandığında, mimik kası aktivitesine bağlı kırışıklıkların yerleşmesi engellenir. Takvim yaşının gerisinde bir yüz görünümü elde edilir, daha ileri yaşlarda ve kırışıklıklar yerleşmiş olsa da, tek başına ya da öteki tekniklerle kombine edilerek, kişinin istek ettiği beğenilen görünüm sağlanır

• Dolgu: Kalıcı ya da periyodik, farklı tipleri mevcuttur. Yer çekimine bağlı gevşemiş olan, yüzün alt yarısındaki olukların doldurulmasında, üst yüzde yerleşmiş ve derin mimik çizgilerinde, botoxla bir arada ya da yüzün muhakkak noktalarına (elmacık kemikleri gibi) volüm (hacim) kazandırmak hedefiyle uygulanır.

• Cilt kalitesini arttırıcı anti-aging uygulamalar: Genel olarak sağlıklı, ışıltılı, hafif sıkı ve canlı bir cilt manzarası yaratır. 20’ li yaşlardan itibaren uygulanabilirler, cildin sigortası fonksiyonunu görürler.

• Peelingler (kimyasal – fiziksel): Yıllar içerisinde derinin üst katmanı (ölü deri = stratum corneum) doğal yağ salgısı (sebum), ultraviole (güneş ışığı), etraf kirliliği, makyaj kalıntıları sebebiyle kalınlaşarak adeta bir zırh halını alır ve sonuç olarak alttaki taze hücreler nefes alamadığı için donuk, mat, lekeli ve yaşlı bir cilt görünümü ortaya çıkar. Bunu engellemek maksatlı her yıl sonbahar kış üzere güneşli olmayan mevsimlerde, bir dermatolog kılavuzluğunda ve nezaretinde bireye özel tasarlanmış seanslar uygulanır.

• Mezolifting (vitamin enjeksiyonları): Orta deride kolajen – elastik lif üretimi için gerekli bütün vitaminler, mineraller, koenzimler, büyüme faktörleri, somon DNA’ sı üzere hususlar, kokteyl halinde, muhakkak bir protokolde, seanslar halinde, cilt içine enjekte edilir.

• PRP, kişinin kendi kanı aşikâr periyotta ve muhakkak müddette santrifüjden geçirilerek onarıcı ve yenileyici hücresel faktörlerden varlıklı sıvı kısım (plazma) ayrıştırılarak, seanslar halinde, özel bir program çizilerek yeniden cilt içine enjekte edilir.

• Otolog fibroblast transplantasyonu: Kişinin güneş görmeyen bir deri bölgesinden (kulak ardı, üst kol iç kısmı gibi) alınan biyopsi malzemesinden, milletlerarası standartlara sahip bir laboratuvarda, hücre kültüründe çoğaltılarak elde edilen fibroblastlar, sıkıntılı bölgelere enjekte edilir.

• Kontrollü termal hasar aslına dayalı, cihazlı uygulamalar: Bütün bu teşebbüslerle, hasara cevaben muhakkak bir müddette kollajen – elastik lif imali uyarılarak, cilt kalitesi artışı sağlanır.

• Lazer sistemleri: En aktüel ve emniyetli olan fraksiyone lazer uygulamalarıdır. Kesinlikle dermatolog görüşü ile ve yeniden bir dermatolog nezaretinde uygulama tercih edilmelidir.

• Odaklı ultrason aygıtları.

• Radyofrekans.

Deri yaşlanmasında en değerli çevresel risk faktörlerinin, güneş ve sigara olduğu bilinmektedir. Tıpkı vakitte, cildimiz, tükettiğimiz besin kümelerini, hayat halimizi ve ruh halimizi yansıtan bir ayna üzeredir. Bundan ötürü genç ve hoş bir görünümü korumak, tek başına cildimiz ile ilgili bakımlarla mümkün değildir. İstikrarlı beslenme, kâfi uyku, bol su tüketimi, idman, olumlu niyet ve davranış modellerinin değeri de inkar edilemez .