Akne; yüz, boyun, göğüs, saçlı deri, üst sırt ve üst kollar dahil olmak üzere bedenin hormonal olarak hassas yağ bezlerine sahip bölgelerini etkileyebilmektedir. Yani yalnızca yüz de görülmeyebilir.
Akne, açık ve kapalı komedonlar, papül, püstül dediğimiz lezyonlar dışında tahminen de biz dermatoloji tabiplerinin sevmediği nodül, apse, kist, post-enflamatuvar hiperpigmentasyon, ekskoriyasyon izleri ve skar da yapabilir.
Akne şikayetimin şiddetini nasıl anlarım?
-Bireyin var olan akne sorununu psikososyal istikametten algı şiddeti ile
-Uzman doktor gözüyle;
-
Aknenin bulunduğu bölgedeki lezyonların sayısı yahut baskın olan lezyonlar üzerinden
-
Akne skarının(izleri) derecesi
İle anlaşılabilir.
Sürekli akne şikayetim oluyor ve tedavim cevap vermiyor diyenler?
Akneli hastaların birçoklarında eşlik eden hormonal bir hastalık yoktur. Ama, bir kadro bulguları olan hastalarda var olan bozuklukların teşhis edilmesi gerçek tedavi ve tedavi cevabı açısından epey kıymetlidir. Akneli hastalarda, aknenin hormonal bozuklukla bağını gösteren bulgular nelerdir?
– Ani başlangıçlı akne (özellikle daha evvel akne hikayesi olmaması)
– Geç başlangıçlı akne (3. dekattan sonra)
– Tedaviye karşılıksız olması
– Hirşutizm (yani bayanlarda çene, faul, bıyık, üst kol, üst bacak, göbek ve kuyruk sokumu bölgelerinde kalın, koyu kılların varlığı)
– Sistemsiz adet döngüsü
– Akne lezyonlarının yüzün alt kısımlarında, çene hizasında ağırlaşması
– Ergenlik devri öncesi çocuklarda ergenlik bulguları ile birlikte akne varlığı
-Obesite
-
Yukarıda belirtilen durumlarda kesinlikle metabolik ve hormonal açıdan kıymetlendirilmesi önerilmektedir.
AKNELİ BİREYLERDE BESLENME NASIL OLMALI?
Dermatoloji muayenelerimizde en sık karşılaştığımız sorun akne aslında. Birçok hasta yahut ebeveynin sorduğu şeyi konuşalım : Diyet nasıl olmalı?
Sanayileşme, göçler, hayat biçimi değişiklikleriyle birlikte biz insanoğlu üzere beslenme alışkanlıklarımızda değişti. Endüstrileşmemiş, kırsal kesimde akne görülme sıklığının çağdaş hayata geçiş ile birlikte arttığı hepimizin bildiği bir gerçek.
Hadi bu artışın ayrıntılarını inceleyelim:
-
Sanayileşme ile birlikte işlenmiş besinler, katkı hususları ve karbonhidrat içeriği artan beslenme biçiminin yerleşmesi sonrasında iştah artışı, obezite, diyabet ve öbür metabolik sorunlar giderek artmıştır.
-
Akne, klasik olarak ergenlik devriyle başlar. Ergenlik devri ile artan hormon seviyeleri yağ bezlerini büyütür ve işlevini arttırır.
-
Benzer formda yüksek glisemik indeksli besinlerin tüketimi ile birlikte ergenlik periyodundaki hormon artışına benzeri halde birtakım hormonların artışı ve sonucunda da değişik metobolik sonuçları olmaktadır. Bunlardan biri de akne tablosu.
Peki akne şikayeti olan bireylerin uzak durması gereken besinler neler?
Şeker ve glukoz şurubu içeren besinler
Unlu besinler (ekmek, makarna, vs.)
Patates Havuç Pirinç Mısır gevreği
Şeker içeriği yüksek olan meyveler (karpuz, üzüm, muz)
İşlenmiş besinler
Enerji içecekleri
Protein tozları
Süt ve süt eserleri Süt (yağ ölçüsünden bağımsız)
Sanayi tipi maya ile yapılan peynir, yoğurt, kefir
Dondurma
Peynir altı suyu
AKNELİ HASTALARDA DERİ BAKIMI NASIL OLMALI?
Akneli hastalarda tedavi karşılığı; yanlışsız tedavi seçimi, hasta eğitimi ve bireye uygun deri bakımından geçer . Hangi kozmetik eseri kullanmalı hangisini kullanmamalıyım? Bu sorunun cevabı, hem tedavi ahengini ve hem de tedavi sonuçları açısından çok değerli.
-
Derinin uygun biçimde temizlenmesi,
-
Derinin nemlendirilmesi
-
Güneş gözetici kullanılması ve
-
Uygun makyaj eserlerinin seçilmesi
Derinin uygun halde temizlenmesi;
Deri temizlenmesindeki hedef; deriyi kurutmadan ve tahriş etmeden deri yüzeyindeki ter, kir, sebum denen yağ, mikroorganizmalar ve meyyit deri katmanını uzaklaştırmaktır.
Piyasada bu gayeyle bulunan eserler;
-
Kalıp temizleyiciler ( gerçek sabunlar ve sindet barlar)
-
Likit temizleyiciler
-
Antiseptikler
-
Alfa-hidroksi asit içeren temizleyiciler (glikolik asit, laktik asit ve mandelik asit)
-
Benzoil peroksit içeren temizleyiciler
-
Beta-hidroksi asit içeren temizleyiciler( salisilik asit)
– Sindet bar sabunlar ve yağ içermeyen likit temizleyiciler Akne hastalarında ülkü temizleyicilerdir.
– Temizleme sıklığı ülkü olarak günde iki defa, ovalama ve fırçalama üzere agresif temizleme olmadan yapılmalıdır.
Ek olarak; bu küme dışında temizleyici emelli ;
-Tonik ve sıkılaştırıcılar
– Paklık maskeleri
– Peeling tesirli temizleyiciler bulunmaktadır.
-
Peki deri paklığı sırasında sivilcelerimizi sıkalım mı?
-
Hayır, dokunmayalım.
-
Açık/ kapalı komedon / püstül yani; siyah/beyaz noktalar/sarımsı irinli kabarıklıklar için kullandığınız temizleyici yahut ilaçlar, çoğunlukla kâfi olacaktır. Yetmediği takdirde, hekiminiz hakikat vakitte müdahalesini yapacaktır.
-
Kist, yani deri altında ele gelen kitleler halinde ise sistemik tedavi yahut ek şikayetler sorgularak size uygun ferdî tedavi doktorunuz tarafından başlanacaktır.
-
-
Akneli Bireylerde Nemlendirici, Güneş Hami Seçimi ve Makyaj Nasıl Olmalıdır?
– Akne tedavisinde kullanılan krem ve hap üzere tedaviler, deride kuruluk, soyulma ve yanma üzere yan tesirlere sebep olduğu için bu yan tesirleri azaltmak ve hastanın tedaviye ahengini arttırmak için nemlendirici kesinlikle kullanılmalıdır.
-İdeal bir nemlendirici; gözenekleri tıkayıcı yoğunlukta, tahriş ve alerjik özellikte olmamalıdır.
– Peki hangi eseri seçelim? Sıvı bazlı ve yağsız bir eser, günde bir yahut gereksinime nazaran daha fazla sıklıkta sürülebilir.
-Hangi Güneş kollayıcı?-Fiziksel güneş koruyucular ağır kıvamlı eserler olması nedeniyle kimyasal gözetici eserler tercih edilmelidir.
Peki makyaj??? Akne lezyonları hastalar üzerinde özgüven kaybına sebep olduğu için, yağsız mat bir fondöten ve hafif bir pudra ile kozmetik kamuflaj çok kaçmamak kaydıyla neden olmasın.
AKNE VE HORMONAL TEDAVİ
Hormon tedavisini hangi hastalarımızda planlıyoruz?
– Adet düzensizliği yahut aknenin adet öncesi periyot alevlenmesi
– 30lu yaşlardan sonra başlangıç gösteren akne
– Polikistik over sendromu varlığı
-Çene başta olmak üzere yüzün alt kısımlarında ağırlaşan akne varlığı
– Ani başlangıç gösteren yaygın ve şiddetli akne varlığı
– Öteki klasik tedavilere cevap alınamayan akneli bayan hastalar
***Erkeklerde ise hormonal tedavi katiyen kullanılmaz
SİSTEMİK İSOTRETİNOİN
‘’Aknem var tabibim hap başlıyor. Eyvah?!!!!’’
Bu telaşları taşıyan hastalarımız yahut ebeveyn çok olmuştur. Pekala korkmalı mıyız? Gelin birlikte bu ilaç kullanımı sırasında yahut başlarken sıkça sorulan soruları konuşalım.
SORU-1: Nasıl bir ilaç?
-
Sistemik izotretinoin aknenin tüm düzeneklere tesir edebilen tek tedavidir.
-
Bir hormon ilacı değildir.
-
Yağlı yiyeceklerle birlikte alındığında daha düzgün emilir.
-
İzotretinoin tedavisi kullanılırken öbür akne ilaçları (hap ve kremler) kesilmelidir.
-
İlaç kullanımı sırasında hamile kalınmamalı ve kan bağışında bulunulmamalıdır.
SORU-2: Daha evvel muayene olduğum bir tabip diğer bir tedavi planladı lakin siz?
Bu cümleler çok tanıdık değil mi? Ancak kimi durumlarda bu ilaçların kullanımını öne çekmek gerekebilir. Bu yalnızca yüzünüzde akne skarı kalmasını istemediğimiz için aslında. Bilhassa; Aile kıssası, erken başlangıç, çok yağlanma, gövde yerleşimli akne, skar varlığı, süreğen ve geç başlangıçlı akne üzere durumlar varlığında izotretinoin kararı daha erken verilebilir.
SORU-3: Bu ilaçları ne kadar mühlet kullanacağım?
Bireyin akne şiddetine, tedaviye verdiği cevaba nazaran müddet değişkenlik gösterir. Bu mevzuda doktorunuzla görüşmeniz daha sağlıklı olacaktır.
AKNE ROZASEA
Halk ortasında ‘’gül’’ hastalığı olarak da bilinir. Bilhassa yüz bölgesini etkileyen ve tekrarlayan ataklarla seyreden kronik bir deri hastalığıdır. Sıklıkla yanaklarda kızarıklık, kaşıntı, damarsal çizgiler, kızarıklık atakları, iltihaplı sivilcelenme ile seyreder. En çok yanaklar etkilenir. Nadiren; burun, göz ve çene tutulumları da vardır. Bilhassa burun tutulumuna bağlı burunda büyüme, göz tutulumuna bağlı teşhis konulamayan göz ile ilgili şikayetler hayat kalitesini olumsuz tesirler.
Bazı hastalarda demodex ismi verilen parazit ile birlikte olabilir.
Kadın cinsiyette ve açık ciltli bireylerde daha sık gözlenir. Lakin, erkek cinsiyette daha şiddetlidir.
**Tetikleyici nedenlerden kaçınılması hem tedavi cevabı arttırır hem de tekrarlayan atakları azaltır.
Esas Tetikleyiciler
-
Ultraviyole yani güneş maruziyeti
-
Bazı mikroorganizmalar
-
Alkol, sıcak besinler, baharat, çikolata ve acı yiyecekler
-
Sıcak
-
Stres
Tedavi planı: hastalığın tipine ve şiddetine bağlı olarak düzenlenir. Bilhassa sıcak kahve ve çay, alkol, baharat, acı biber, domates, çikolata ve turunçgiller tetikleyici besinlerden kaçınmak bilhassa tekrar etmesini azaltır.
