Yüz, boyun, sırt ve gövdede yer alan yağ bezlerinden kaynaklanan, ciltten kabarık olarak görülen, vakit zaman içi iltihaplı olabilen lezyonlardır. Ergenlik periyodunda en sık görülen dermatolojik hastalıktır. 12-18 yaşları ortasındaki bireylerin yaklaşık %40’ında görülür.
Aknenin oluşmasına neler neden olur?
Genetik olarak yatkın bireylerde yağ salgısının deri yüzeyine açıldığı kıl-yağ bezi kanalında kalınlaşma ve buradaki hücrelerin yapışkanlığında artış ve kanalın tıkanması kıymetli bir faktördür. Başka faktörler ergenlik periyodunda artan yağ salgısının (sebum) bu kanalda birikerek komedon ismi verilen siyah ya da beyaz noktaları oluşturmasıdır. Gözeneklerin tıkanmasında genetik faktörler kadar fizikî faktörler de rol oynar. Akneye yol açan öbür sebepler ortasında ise; bu tıkanan gözeneklerdeki sebuma bakterilerin yerleşmesi ve burada bir yangıya yani inflamasyona neden olması gelir.
Aknenin nedeni karaciğer bozukluğu mudur?
Akne ile karaciğer bozukluğu ortasında bir alaka bulunmamaktadır ve bu iki hastalık ortasında kurulan sıkı bağ bilimsel bir temele dayanmamaktadır.
Aknede genetik bir yatkınlık var mıdır?
Ailesinde şiddetli akne sorunu olan bireylerde akne daha ağır görülebildiği üzere hiç akne görülmeyebilir. Lakin yeniden de genetik bir yatkınlık kelam bahsidir.
Diyet ile akne ortasında bir bağ var mıdır?
Yapılan kimi bilimsel çalışmalarda akne ile yediğimiz besinler ortasında direk bir irtibat bulunamamıştır. Lakin son vakitlerde yapılan çalışmalarda yüksek glisemik indeksi olan besinlerle aknenin tetiklendiği belirtilmektedir. Bunun dışında kimi hastalar çekirdek, kızartma, çikolata üzere yağlı, kalori kıymeti yüksek ve çabucak kana karışan besinlerden sonra akne şiddetinde bir artma tanım etmektedir, bu hastaların akne şikayetini arttırdığını düşündüğü bu tip besinlerden uzak kalmasında yarar vardır.
Adet düzensizliği ile akne ortasında bir ilişki var mı?
Eğer bayan hastada akne ergenlik devrinde olmadığı halde ileri yaşta başlıyorsa, beraberinde adet düzensizliği, kilo vermede zorlanma, çene, karın, sırt ve göğüs başı etrafında çok kıllanma şikayetlerinden bir yahut birkaçı varsa hormon bozukluğu açısından kıymetlendirilmesi gerekir. Bu hastalarda bilhassa yumurtalık kisti, yani polikistik over hastalığından şüphelenilir. Bu hastalıkta sivilce şikayeti hayli dirençlidir ve tedavisi erkeklerde kullanılan akne tedavisinden hayli farklıdır. Genel olarak unutulmaması gereken ise adet devirlerinde birçok bayanda akne şikayetinin artabileceğidir, bu hormonların neden olduğu doğal bir süreç olup bir hastalık belirtisi değildir. Ayrıyeten gebelikte de hormonların tesiriyle akne şiddetlenebilmektedir.
Akneyi sıkmak önerilir mi?
Hayır, katiyetle akneyi sıkmak, oynamak önerilmez. Birtakım akne tiplerinde fakat tabip nezaretinde akne lezyonları boşaltılabilir.
Akne nasıl tedavi edilir?
Aknenin birçok tedavi alternatifi mevcuttur. Hafif aknelerde yalnızca yıkama eserleri ve kremler kâfi olabilirken orta-ağır aknede ve hormonal aknede ağızdan hap kullanımı gerekir. Bu haplar ortasında en çok kullanılanlar antibiyotikler, A vitamini türevi ilaçlar ve doğum denetim ilaçlarıdır, lakin bunlar hekim nezaretinde ve denetiminde uygulanmalıdır. Bunun dışında lazer, kimyasal cilt soyma (peeling) da kullanılan metotlar ortasındadır. Unutulmaması gereken her hasta birbirinden farklıdır ve her hastanın tedavisi başkadır.
Güneş ile aknenin bağlantısı var mıdır?
Güneş ışınları akneyi hafifletebilmektedir. Ultraviyole inflamasyonu baskılayarak tesirli olmaktadır. Fakat cilt tipine uygun, yağsız güneşten esirgeyici eserler tercih edilmeli ve direk güneş altında durulmamalıdır.
Akne tedavi edilmese de olur mu?
Akne kronik olması, ruhsal gerilim oluşturması, tedavi edilmeyince kalıcı izler bırakabilmesi nedeniyle tedavi edilmesi gereken, eşlik eden farklı hastalıkların bulunabilmesi, birtakım ilaçların akne oluşturması ve piyasada uygunsuz çok sayıda eserin akne tedavisinde denemesi üzere pek çok nedenden ötürü kesinlikle bir hekim tarafından tercihen de (özellikle şiddetli olgular) dermatoloji uzmanı tarafından tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.
