Halk ortasında sivilce olarak bilinen ve en sık rastlanılan deri sorunudur. Ergenlik devrinde %85 oranında görülmektedir, hatta bu periyodun erken bulgusu olarak kabul edilmektedir. Lakin bayanlarda hormonal nedenlere bağlı olarak 20-30 yaş civarı ve sonrasında da görülebilmektedir.
Akne, derinin kıl ve yağ ünitesinin inflamatuar bir hastalığıdır. Aknenin oluşumundan birçok faktör sorumludur. Derimizde bulunan yağ bezleri, bayanlarda da bir ölçü var olan androjen denilen erkeklik hormonunun tesiri altındadır. Ergenlik devrinde bu hormona bağlı olarak yağ bezlerinin salgısı artar. Sebum olarak isimlendirilen yağ kıl follikülü boyunca ilerler ve deri yüzeyine çıkar. Lakin akneli şahıslarda sebum follikül içinde kalır, zira follikülün ucunda bir tıkaç oluşmuştur.
Akne oluşumundaki faktörler:
- Kıl follikülünün içindeki değişiklikler ve tıkaç oluşumu,
- Sebum sekresyonunda artış,
- Propionibakterium aknes ismi verilen bakterilerde artış,
- İnflamasyon,
- Hastaların klinik muayenelerinde komedon olarak isimlendirilen siyah noktalar ve deri renginde milimetrik kabartılar, kırmızı papüller, içi irinli püstüller ve büyük abseleşmiş kistler bulunur. Lezyonlar genelllikle yağ bezlerinin daha ağır olduğu yüz, boyun,sırt, kolların üst kısmları ve omuzlarda görülür.
- Tedavide sistemik ilaçlar kullanmak gerekirse yahut sistemsiz menstruasyon ve kıllanma üzere yakınması olan bayan hastalarda tetkik etmek gerekir. Bunun dışında rastgele bir tetkike gereksinim duyulmayabilir.
Tetikleyen faktörler nelerdir ?
- Premenstrüel alevlenmeler,
- Mesleki faktörler; ağır yağlar ile temas,
- Sıkı kıyafetler ve sürtünme,
- Kozmetik kullanımı; yağlı kremler, ağır pudra ve fondöten kullanımı,
- Hijyene dikkat etmemek yahut çok tahriş etmek,
- Bazı ilaçlar: Steroidler, lityum, epilepsi ilaçları…
- Genetik hikaye,
- Yiyecekler; bu bahiste çok çalışma olmasına karşın glisemik yükün azaltılmasının akne lezyonlarını iyleştirdiğine dair çalışmalar şimdi kâfi değildir. Lakin tekrar de aşikâr besinlerin tüketilmesinden sonra şiddetlenme fark ediliyorsa bu besinlerden kaçınılması önerilir.
Hastalar, çoğunlukla kolay tedavilerle rahatlarken bazen daha uzun müddetli tedavilere gereksinim duyulabilir.
Kronik bir hastalık olması, ergenlik devrinde en sık psikososyal sorun yaratan hastalıklardan biri olması, iz ve leke oluşumunu engellemek emeli ile tedavi önerilmektedir.
Tedavi seçenekleri ortasında uygun antibakteriyel, kurutucu, soyucu ve antiinfalmatuar özellikleri olan kremler, losyonlar vardır. Kimi durumlarda ağızdan kullanılan antibiyotikler, sistemik retinoikasitler kullanılabilir.
Medikal tedaviyi desteklemek emeli ile peeling, maskeler, çeşitli lazer uygulamaları da önerilebilir.