Alerji nedir ?
Vücudumuzun olağanda ziyanlı olmayan kimi hususlara karşı çok tepki göstermesidir. Bağışıklık sistemimizin oluşturduğu bu tepkilere “aşırı hassaslık reaksiyonları” ya da “alerji” ismi verilir. Alerjik tepkiye yol açan hususlara ise “alerjen” denilir.
Alerjenler teneffüs yolu, cilt teması, enjeksiyon ya da yiyecek halinde ağızdan alınabilir. Bu unsurların alerjik tepki geliştirebilmesi için bedene daha evvelce girmiş olmaları yani bağışıklık sistemi tarafından tanınmış olmaları gerekir. Daha sonraki müsabakalarda ise hassas hale gelen bağışıklık sistemi tarafından çok süratli bir biçimde tepkiler ortaya çıkar.
Atopi nedir ?
Atopi bir kişinin taşıdığı genetik özellikler nedeniyle alerji gelişimine yatkın olma durumudur. Dolayısı ile alerjik hatalıklarda ‘heredite’ dediğimiz kalıtım kıymetli rol oynar. Ebeveynlerinde atopi hikayesi olamayan çocuklarda alerjik hastalık eğilimi %13 iken, 1 ebeveynde atopi varsa bu risk %30-45’lere, her iki ebeveynde de atopi öyküsü olması durumunda ise %55-80’lere çıkmaktadır.
Alerjik hastalıklarda yalnızca genetik yatkınlık mı değerli rol alır?
Alerjik hastalıklarda genetik değerli rol oynasa da ortaya çıkışında çevresel faktörlerin tesiri de epey kıymetlidir. Ne kadar çok alerjene maruz kalınırsa, alerjik hastalıkların ortaya çıkma olasılıkları artmaktadır. Dolayısı ile mevsimler, meslekler de bu hastalıkların oluşumunda kıymetli rol alırlar. Ayrıyeten kent hayatı ve teknoloji ile birlikte bu hastalıkların görülme oranları günümüzde daha da artış göstermiştir. Bu yüzden yalnızca alerjiye yatkın olmak (atopi) kâfi değildir.
Alerjik hastalıkların artışında kent ömrünün kıymeti nedir?
Alerjilerin, kentleşme ve teknoloji ile birlikte daha da arttığını gözlemekteyiz. Endüstriyel gelişim ve fabrika dumanları, trafikteki araçların ortaya çıkardığı egzoz dumanları, etraf ve hava kirliliği, kapalı ve dar alanlarda hayat, ofis ortamında çalışma, havalandırma ve ısıtma sistemleri, halı döşemeler, sigara, katkı hususu içeren hazır besin tüketimi, evcil hayvanların beslenmesindeki artış, hayatımıza giren kimyasal hususların artışı üzere nedenlerle alerjik hastalıklar kent hayatında daha sık görülmektedir.
En sık görülen alerjenler nelerdir?
Bitkiler, ot ve ağaç ve polenleri; Çavdar, yulaf, çayır otu, huş ağaçları, ısırgan otu…Mantar ve küf sporları…İlaçlar; penisilinler, sülfonamidler, salisilatlar, lokal anestezikler…Çeşitli yiyecekler; fındık, susam, çikolata, deniz eserleri, yumurta, bezelye, fasülye, fıstık, soya fasülyesi ve öteki baklagiller, soya, süt, buğday, mısır, meyve ve kuruyemişler…Böcek ısırıkları; arı sokması, yaban arısı, akrep vb. hayvanlar.. Hayvansal eserler; evcil hayvanların deri yahut tüyleri, hamamböceği, mesken tozu akarları…Diğer; Lateks, sigara dumanı, nikel ve gibisi kimyasal elementler, kimyasal casuslar ve boyalar gibi…
En sık görülen Alerjik hastalıklar nelerdir?
Alerjik dermatit, Ürtiker (kurdeşen), Anjioödem, Atopik dermatit
Alerjik astım ve bronşit,
Alerjik rinit (Alerjik nezle, saman nezlesi)
Alerjik konjonktivit (Göz nezlesi)
Güneş alerjisi
İlaç alerjileri ve Anafilaksi
Gıda alerjileri (Alerjik gastroenteropati)
Arı ve böcek sokmalarına bağlı alerjik reaksiyonlar
Özellikle alerjik astım, rinit ve konjonktivit bahar ve yaz aylarında ot ve bitki polenlerinin artışı ile birlikte sık görülmektedir. Bunlara genel olarak mevsimsel alerjiler de denilmektedir. Deri ile ilgili olan alerjiler ise alerjenle temas sonucunda her mevsimde görülebilmektedir. Bilhassa deriyi kurutan (sık sık el yıkama ya da her banyoda kese lif alışkanlığı, deterjan ve sabun teması gibi) süreçlere bağlı olarak daha sık ortaya çıkmaktadırlar.
Alerjik hastalıkların belirtileri nelerdir?
Alerji belirtileri bireyden şahsa farklılık gösterebildiği üzere belirtilerin şiddeti de değişebilir. Belirti ve semptomların ortaya çıkışında ve devamında bireylerin atopi durumları, alerjene maruziyet mühletleri kıymetli rol oynar. Mevsimsel alerjiler tek başlarına ya da tıpkı anda birlikte de görülebilirler. Alerjik astımda hırıltılı nefes alma, nefes darlığı, bedende kaşıntı ve şişlikler, alerjik rinit ve sinüzitte burun akıntısı, hapşurma, burun kenarı kızarıklıkları, burun içinde kaşınma hissi ve burnun alt kısmında yatay çizgilenme, alerjik konjonktivitte ise gözyaşında artış ve sulanma, gözlerde kaşıntı, burun akıntısı üzere belirtiler görülmektedir. Alerji belirtileri bazen yıllarca uykuda bekleyerek yıllar sonra geri gelebilmektedir.
Deri hastalıklarında görülen egzemalar ise deriye temas eden unsurlara bağlı ortaya çıkmaktadır. Bu egzemaları genel olarak 2 başlık altında değerlendirmekteyiz. 1.Alerjik kontakt (temas) egzeması (dermatiti) 2. İrritan kontakt (temas) egzeması (dermatiti). Allerjik kontakt dermatit (AKD) kişinin evvelce hassas olduğu unsurun deriye temasından sonra gelişen egzama tepkisi iken, irritan kontakt dermatit (İKD), deride hasar oluşturan birçok unsura karşı gelişen, evvelden duyarlanma gerektirmeyen ve alerjik sistemlerin rol oynamadığı kabul edilen bir temas egzamasıdır. Deri belirtileri gelişmeden evvel kimyasal unsurun temasından kısa bir mühlet sonra yanma ve batma hissi gelişmektedir. Sıklıkla eller ve yüzde gözlenmektedir.
Alerjik hastalıkların tanısı nasıl konur?
Alerjik hastalıkların tanısı klinik muayene, şikayetler ve çeşitli testlerle konulmaktadır. Bu testler hem kanda hem de ciltte yapılan testler biçiminde olabilir.
1 – Deri Prick testi
2 – İntradermal test
3- Yama testi
4 – Kan testleri
5 – Radyoallaergosobent (RAST) testi
Alerjik hastalıkların tedavisi :
Bu hastalıklarla uğraşta birinci ve en kıymetli yol alerjen maruziyetinin engellenmesi ve azaltılmasıdır. Bu, ev-işyerleri v günlük hayatta alınacak kimi tedbirlerle sağlanabilir. Öbür taraftan hastalıkların şiddeti ve tuttuğu organa yönelik ilaç ve krem tedavileri de mevcuttur. Bu tedaviler dönemsel ya da uzun vadeli olabilir. Başka taraftan birtakım durumlarda şahısların alerjenlere direncini attırmak ve hastalık şiddetini azaltmak için immunoterapi (Hastalara alerjik cevap oluşturan unsurların giderek artan dozlarda, uzun müddette verilerek bağışıklık karşılığının değiştirilme ve alerjenle bir sonraki müsabakada hastalık gelişmemesi için korunma yöntemidir). İmmünoterapinin cilt altı enjeksiyonlar ‘subkutan immünoterapi’ ve dilaltı damla damlatılması yoluyla ‘sublingual immünoterapi’ formunda uygulanabilir. Tedavide unutulmaması gereken bir öbür konu ise alerjik hastalıkların uzun müddetli takibinin gerektiğidir. Bu bağlamda sizi takip eden doktora güvenmek ve birlikte bir yol izlemek epeyce değerlidir.
