Ateş niçin yükselir ?
Ateş bedenin bakteri ve virüs üzere yabancı istilacılara olağan bir yansısıdır. Beden yabancı bir
istilacıyı tanıdığında, beyin beden ısısını artırmak için hareket eder. Birçok bakteri, sırf belirli
bir sıcaklık aralığına dayanabilir ve bunun dışına çıktıktan sonra hayatta kalamaz. Ateş
mikroplar tarafından bedene verilen hasar sonucu yükselmez, beden mikroplara maruz
kaldığında, bu duruma reaksiyon olarak çıkar. Ateş bedenin ürettiği antiviral unsurları, bakır ve
çinko üzere mineralleri artırır. Bunlar bedenin enfeksiyona karşı direncini artırır.
Normal beden sıcaklığı nedir ?
Bedenin farklı alanları farklı sıcaklıktadır. Örneğin, karaciğer sıcaklığı kimi enzimatik
tepkiler için 40.5 C yahut daha yüksek bir aralıkta bulunur. Cilt sıcaklığı 33.5-35 C
aralığında bulunur. Birisine olağan beden sıcaklığının ne olduğunu sorarsanız kesinlikle 37 C
karşılığını verecektir. Lakin bu, ortalama bir bedeldir. Birden fazla insan için olağan sıcaklık aralığı
35.5 -37.5 C’dir. Sıcaklık olağanda sabahları en düşük ve saat 16.00 ile gece yarısı arasında
en yüksek kıymettedir. Bayanda ovulasyon sırasında ateş yükselir ve gebelik sırasında da
olağandan biraz yüksektir. Çocukların beden büyüklüğü ve aktivite düzeyleri nedeniyle vücut
sıcaklığı değişkendir.
Ateş nereden ölçülmeli ?
Ateş, 3-5 dakika boyunca lisanın altından civa termometresi ile alınabilir. Lakin, bu termometrenin
kullanımı yasaktır. Dilaltı, ateşi ölçmek için standart bir yerdir. Ateş, tıpkı biçimde rektal olarak
alınabilir, fakat rektal sıcaklıklar çoklukla dilaltından bir derece daha yüksektir. Bu, vücut
sıcaklığına yakın bir sıcaklığı temsil eder. Aksiller bölge (koltuk altı) en aldatıcı alandır. Burası
dilaltından ekseriyetle 0.5 C daha serindir. Günlük uygulamada, ateş rektal olarak alınırsa bir
derece çıkarılır , koltuk altından alınırsa bir derece eklenir. Dış kulak yolu sıcaklığı kızılötesi
prob ile ölçülmektedir ve giderek daha çok kullanılmaktadır. Mümkün bir kulak enfeksiyonu /
rahatsızlığı (otitis media) varsa, yanlış bilgi verebilir. Kulak sıcaklıklarını almanın en uygun yolu, üç
kere ölçmek ve sonuçların ortalamasını almaktır.
Yüksek ateş nedir ve tehlikeleri nelerdir?
Ateş 37.5 -40.5 C ortasındaki rastgele bir sıcaklıktır. Bilhassa, ebeveynler yüksek ateşin
çocuklarının beynine hasar vereceği tasasını taşırlar. Lakin, beynin sıcaklık regülatörü veya
termostatı olan hipotalamusa ziyan gelmedikçe, beden ateşin çok yükselmesine müsaade vermez.
Hipotalamus hasarı beyin enfeksiyonundan yahut bir zehirlenmeden kaynaklanabilir. Hava
ısındığında sıcak çarpması tehlikesi oluşabilir. Sıcak çarpması durumunda beden kendini
soğutma ve beden sıcaklığını denetim etme marifetini kaybeder ve beyin hasarı oluşabilir. Aşırı
sıcaklıklarda bol sıvı alınması ve bedenin serin tutulması çok kıymetlidir. Ebeveynlerin bir diğer
büyük kaygısı ise ateşli nöbetlerdir (konvulsiyon, havale). Nöbetler, yüksek ateşli çocukların%
2-6’sında görülür. Bu nöbetler, bir elektrik devre kesicisi üzere, yükselen ateşlere karşı vücudun
kollayıcı sistemi olarak çalışırlar. Ebeveynler için çok travmatik olabilmelerine karşın,
bu nöbetler ne hudut sistemi hasarından kaynaklanırlar ne de hudut sistemine ziyan verirler.
Beyinde bir hasar oluşmadıkça da, ateş 40.5 C’nin üzerine çok nadir çıkar.
Ateşin tedavisi
Ateş 40.5 C üzerinde değilse, tedavide ana gaye ateşi düşürmek olmamalıdır. Orta ve yüksek
ateşler (40.5 C altındaki) nadiren 3-5 günden fazla sürer ve ekseriyetle “kendi doğal seyirlerini
göstermelerine müsaade verilmelidir. Ateşi düşürme konusunda endişelenen bir hekim yahut ebeveyn,
yangınla savaşmak yerine yangın alarmını kapatan bir itfaiyeciye misal. Ateş, hastalığın
semptomudur ve ateşin bastırılması hastalığı ortadan kaldırmaz. Çocuğun sıvı gereksinimi yakından
izlenmeli ve istirahat etmesine müsaade verilmelidir. Kusma ve ishal sıvı kaybına yol açarak, vücudun
yüksek sıcaklıklarda sabit bir sıcaklığı müdafaasını zorlaştırır. Bu durumda sıvı ve elektrolit
dayanağı yapılmalıdır. Çok örtünme yahut çocuğun battaniyeye sarılmasından sakınılmalıdır.