Besin zehirlenmesi nedir?
Besin zehirlenmesi birtakım bakteri, virus ve parazitlerin yahut toksinlerinin ya da birtakım kimyasal hususların besinler yahut su yoluyla alınmasından saatler yahut günler sonrasında ortaya çıkan daha çok ishal, kusma ve karın ağrısı ile kendini gösteren bir hastalık tablosudur. Lakin bu durum bazen çok daha ağır seyredebilir. Clostridium botulinum isimli bakterinin alınmasından sonra felçlerle kendini gösteren ve ağır bir hastalık tablosu olan botulismus, Amanita phalloides isimli bir mantarın yenmesinden sonra ise ağır karaciğer yetersizliği sonrasında vefat görülebilir. Besin zehirlenmesi birebir besinleri yiyen çok bireyde birebir anda ortaya çıkar.
Hangi besinlerle besin zehirlenmesi görülebilir?
Çeşitli mikroorganizmalarla kontamine olmuş olan et, tavuk, balık, deniz eserleri, süt, peynir, yumurta, makarna, pirinç, çeşitli sebzeler, salata, konserveler, bal, su ve mantar başta olmak üzere çok çeşitli besinlerin yenmesinden sonra besin zehirlenmesi görülebilir.
Hangi mikroorganizmalar besin zehirlenmesinden sorumludur?
Salmonella (et, tavuk, yumurta, süt, salata), Shigella (balık, salata), Yersinia (süt), Vibrio parahemolyticus (deniz ürünleri), Campylobacter (su, et, süt, tavuk) ve Clostridium botulinum (evde yapılan zerzevat ve meyva konserveleri, balık, bal) üzere bakteriler, rotavirus, Norwalk virus ve adenovirus üzere viruslar (su) ve giardia, amip üzere parazitlerle bulaşmış besinler zehirlenmeye yol açabilir.
Mantar zehirlenmesi nedir?
Mantar zehirlenmesi, Amanita, Galerina, Lepiota üzere zehirli kimi mantar tiplerinin yenmesinden dakikalar, saatler bazen de günler sonra kusma, ishal, terleme, karın ağrısı, çarpıntı, allerjik belirtiler, bronş spazmı, havale geçirme, ağır karaciğer ve böbrek yetersizliği ve koma üzere bulgularla kendini gösteren bir tablodur. Birtakım mantarlarla olan zehirlenmeler hafif seyrederken , amanita üzere kimi mantarlar ölümcül olabilir.
Besin zehirlenmesinden nasıl korunabiliriz?
Besin zehirlenmesinden korunmanın birinci koşulu içilen yahut kullanılan suyun pak olmasıdır. Ayrıyeten tüketilen tüm besinlerin (et, süt, yumurta…) taze olması ve uygun şartlarda hazırlanmış ve saklanmış olması gerekmektedir. Konservelerin üzerindeki son kullanım tarihine dikkat edilmeli, kutusu bombeleşmiş, üzeri paslanmış olanlar tüketilmemelidir. Botulismus yapan Clostridium isimli mikroorganizma konutta yapılan konserveler ve bal yoluyla bulaştığı için meskende yapılan konservelere ihtiyatla yaklaşılmalı ve küçük çocuklara bal verilmemelidir. Mantar zehirlenmesinden korunmak için ne olduğu bilinmeyen mantarlar tüketilmemeli kaynağı bilinen kültür mantarı tercih edilmelidir.
Besin zehirlenmesi olduğu düşünülen bir şahsa ne üzere birinci yardım yapılabilir?
Besin zehirlenmesi kuşkusu varsa o kişi kusturulmalı ve en kısa müddette en yakın sıhhat kuruluşuna ulaştırılmalıdır. Yapılacak tetkikler için kuşkulu besin de birlikte götürülmelidir. Hastahane kurallarında hasta kişinin birinci değerlendirmeden sonra midesi yıkanmalı ve dayanak tedavisine alınmalıdır. Zehirlenmenin cinsine nazaran yapılacak tedavi değişir. Bazen kolay önlemlerle güzelleşme sağlanabileceği üzere birtakım mantar zehirlenmelerinde son deva olarak karaciğer nakli dahi gerekebilir. Besin zehirlenmelerinin mevtle sonuçlanabileceği hiç akıldan çıkarılmamalıdır.