Her geçen gün daha çok kirlenen gezegenimizde bizden sıhhatimizi çalan toksinlerden kaçmaya çalışsak bile, onlardan kurtulmak kolay değil. Ağır metaller çevresel toksinler ortasında bizim için çok önemli sıhhat tehdidi oluşturan değerli bir küme. Ağır metaller ve bunların sayısız bileşikleri var lakin bizim için en büyük tehlikeyi oluşturan dört tanesi cıva, kurşun, arsenik ve kadmiyuma bilhassa dikkat çekmek istiyoruz. Etrafımızda ağır olarak bulunan ağır metaller çocuklarda ve erişkinlerde beyin hasarı ve kalp hastalıkları dahil pek çok sıhhat meselesiyle alakalı olmaları nedeniyle büyük bir etraf kirliliği sorunudur.
Kimi vakit su kaynaklarına karışan kurşun üzere ağır metallerin neden olduğu toplu zehirlenmelere, bunların akarsulara karışmasına bağlı toplu balık vefatları üzere etraf felaketlerine rastlanıyor. Maalesef kent suyu şebekeleri değerli birer toksik ağır metal kaynağı olabiliyor. Bundan korunmanın en tesirli yolu ise kaliteli bir su filtrasyon sistemiyle konutumuzu ve iş yerimize gelen suyu filtreden geçirmek. Şebeke suyunu ağır metalden arındırmak âlâ bir başlangıç ancak ağır metallerden kaçınmak için dikkat etmemiz gereken öteki şeyler de var, bunların başında besinler geliyor, artık bu ağır metallerden biri olan civayla ilgili tehlikeye ve tedbirlere bakalım:
Cıva etrafımızda ağır kirliliğe neden olan bir ağır metal. Sanayide ağır olarak kullanılan cıva bileşikleri tabiatta birikmekte ve insan bedenine deniz eserlerinin tüketilmesi, amalgam diş dolguları, aşılar, hava kirliliği (yoğun kömür kullanımı) üzere yollardan girererek birikmektedir. Cıva bilhassa hudut sistemini etkileyen bir ağır metaldir. Bedende cıva ölçüsü arttıkça yorgunluk, sonluluk hali, çarpıntı, odaklanamama, net düşünememe üzere rahatsızlıklar başlar. Birden fazla durumda bunların civadan kaynaklandığı akla getirilmez.
Deniz eserleri cıvanın ağır olduğu besinlerdir. O nedenle bunları seçerken birkaç noktaya dikkat ederek cıva alımını azaltmanız mümkündür. Balık tüketiminde küçük deniz balıklarını tercih edilmelidir. Balık ne kadar büyükse o kadar uzun yaşadığından ve küçük deniz canlılarıyla beslendiğinden üyük balıklarda daha çok cıva toplanır. Küçük balıkların ömrü kısa olduğu için, bu balıklarda cıva birikimi fazla değildir. Sardalya, hamsi, istavrit, uskumru üzere balıklar en düşük cıva içeren balıklardır. Bunları mevsiminde gönül rahatlığı ile tüketebilirsiniz. Somon ve lisan daha büyük olmakla bir arada cıva içerikleri azdır. Ahtapot, kalamar, karides üzere deniz eserleri de düşük ölçüde cıva içerir. Kılıç balığı, ton balığı, köpekbalığı üzere büyük balıklar yüksek ölçüde cıva içerir. Midye üzere kabuklu deniz eserlerinde cıva birikimi fazladır. Bunları tüketmekten kaçının yahut ayda en çok 2-3 kereyle sonlandırın.
Genel olarak özgür deniz balıklarını çiftlik balıklarına terhci edin. Somon, çipra, levrek üzere çiftlikte yetişen balıklar, cıva açısından riskli olmasa bile, yetiştirmede kullanılan ilaçlar ve GDO lu yemler açısından sağlıklı bir seçim değildir. Bunların denizden yakalanan doğal alternatiflerini seçmenizde yarar vardır.
Birden fazla beşerde bâtın cıva zehirlenmesi mevcuttur. Cıva bilinen en toksik elementlerdendir. Bilhassa gebe bayanlar anne karnındaki bebeğin cıvadan etkilenme riski nedeniyle cıva yoğunluğu yüksek deniz eserlerinden uzak durmalıdır. Bir araştırmada gebe bayanların yaklaşık yüzde 30’unda cıva seviyelerinin inançlı sonun üzerinde olduğu bulunmuştur. Sık balık tüketenlerin bedenindeki cıva ölçüsü nadiren balık tüketenlere nazaran 11 kat daha yüksektir.
Annelerin cıva maruziyetinin yüksek olması nedeniyle, bugün doğan çocukların bedenlerindeki cıva ölçüsü çok boyutlarda olabilmektedir. Hamilelik sırasıhnda cıvaya maruz kalınması doğumsal kusurları artıran, otizm ve öbür gelişme gecikmelerine, dikkat bozukluğu, hiperaktivite ve diğer öğrenme bozukluklarına neden olan bir faktördür. Cıva plazentayı basitçe aşarak anneden çocuğa geçmektedir. Şayet hamile kalmadan evvel bayanın bedenindeki cıva yükü azaltılabilirse çocuktaki doğumsal cıva yükü de azalacaktır.
Cıva pekçok reçeteli ve reçetesiz ilacın içerisinde ve beden bakım eserlerinde bulunabilir. Cıva harika bir antiseptik olduğundan aşılarda mevcuttur. Aşılar cıva içeren bir kollayıcı thimerosal içerebilir.
Kan basıncını düşürmek için tansiyon hastalarında kullanılan tiazid kümesi diüretikler cıva içerir. Antiseptikler, mantar tedavisinde kullanılan anti-fungal ilaçlar, dezenfektan sabunlar, kontakt lens çözeltileri üzere gündelik hayatta kullandığımız çok sayıda eser cıva içerebilir.
Diş Dolguları
Dişlerimizdeki cıvalı dolgulardan her çiğneme hareketiyle az ölçüde cıva buharlaşarak bedene girmektedir. Her ne kadar bu ölçü çok küçük olsa da çiğneme hareketini binlerce kez yaptığımızı düşünürsek bu yoldan bedenimize manalı ölçüde cıva girişi olabilir. Ağzımızdaki cıvalı dolgular şayet 15 yıldan eskiyse daha süratli bozunmakta olup cıva salınımları artmaktadır. Bu yoldan bedene giren cıva buharı direkt dokuları ve beyinden kolaylıkla ziyan gören bir organ olan beyefendisine gitmektedir.
Etraf Kirliliği
Cıva sanayide tarım ilaçlarında, mantar öldürücü, elektrik ileticilerinin üretimi vb üzere değişik alanlarda kullanılmaktadır. Elektronik, altın madenciliği, kağıt, klor, yapışkanlar, kumaş yumuşatıcılar ve mumsu yağların üretiminde cıvadan yararlanılmaktadır. Hava kirliliğinden teneffüs yoluyla bedene giren cıva ölçüsü değerli boyutlardadır.
Cıvayla ilgili esas semptomlar aşağıdakileri içerebilir:
• Akne, dermatit üzere cilt lezyonları
• Sindirim kanalında alerjik ve enflamatuar reaksiyonlar
• Depresyon, demans, tremor ve nörodejeneratif hastalıklar
• Çocuklarda Otizm
• Kronik Yorgunluk
• Uyku bozuklukları
• Görme bozukluğu
Koroner Arter Hastalığı — Kuopio İskemik Kalp Hastalığı Risk Faktörü [Kuopio Ischemic Heart Disease Risk Factor] (KIHD) çalışması: Kalp hastalığı bulunan 2,005 erkek hasta saç kıllarındaki cıva ölçüsüne nazaran dükt kümeye ayrılarak ortalama 12 yıl takip edilmişlerdir. Saç kılı cıva konsantrasyonu en üst yüzde 25’lik dilimde olanlarda kalp damar hastalığından mevt riskinin %60 daha yüksek olduğu bulunmuştur. Birebir erkeklerde koroner kalp hastalığı riskindeki artış %70 olmuştur.
3 dakika okuma süresi
