Hafife Alınan Düşman: Kabızlık!
Kabızlık çocuklukta tedavisi sıkıntı bir durumdur. Uygun tedavi edilememiş kabızlık iştahsızlığa, kakada kan görülmesine, ağrılı dışkılamaya ve en sonunda kaka kaçırmaya sebep olabilir. Aile içi huzuru bozan bir durumla karşılaşılması mümkündür.
Uzun müddettir kabız olan çocukta/bebekte popoda çatlak oluşur. Bu da dışkılarken ağrıya yol açar. Çocuk ağrıdan kaçmak için dışkılamaktan kaçınır. Kakasını fiyat. Tutulan kaka sertleşir ve eninde sonunda çıkarken çatlağı daha da derinleştirir. Süreç kısır döngüye girer. Kaka kaçırmaya başlayan çocuk için en az 6 aydır kabızlık çektiği düşünülebilir. Biriken kaka son barsak duvarlarını kaplamaya, bu bölgeyi genişletmeye başlar. Son barsakta his kaybı olup anüsün kasılma yeteneği süreksiz olarak kaybedilir. Bu da kaka kaçırmaya sebep olur. İç çamaşırın daima kirlendiği görülür. Okula giden çocuk topluma kabulde eza yaşamaya başlar. Bu da psikolojisi tesirler. Aileler bazen farkedilmeden yapılan bu durum nedeniyle ceza yöntemini uygular ki bu en büyük yanlışlardan biri olacaktır.
Kabızlığın tedavisi epey zordur ve aile ile uzman hekimin işbirliğini gerektirir. Tedavi başarısı uzun bir süreçten sonra sağlanabilir. Bu devirde yaşanabilecek başarısızlıklar ailenin umutsuzluğa kapılmasına sebep olabilir. Kabullenme ve kabızlıkla yaşama ortaya çıkar. Ya da uzun tedavi süreci ailenin “daha bu ilaçları ne kadar daha kullanacağız?” tasasına yol açabilir. Lakin sabırla uygulanan tedavi ile bu kısır döngü kırılabilmektedir. Tedavide ilaçların yanında beslenme, antrenman ve oturma banyosu birlikte uygulanmaktadır. Kabızlık çeken çocuğa kural olarak lavman, fitil uygulanmaz. Poposunda çatlak olan çocuk bu işlemden çok büyük acı duyacak ve var olan çatlak derinleşecektir.
İlaçlar: Öncelikle müsil ile boşaltma tedavisi uygulanır. Günde 3 defa 1 kaşık, yediğine içtiğine karıştırılarak verilir. Barsaklarda kenarda köşede kalmış tüm sert kakalar dışarı alınır. Birinci 3 günden sonra çocuğu yıpratacağından bu tedavi bırakılır. Bu sırada bol su içmesi sağlanır. Müsilin akabinde (4. gün) kaka yumuşatıcı şuruba geçilir. Sabah akşam 1 ölçek ile başlanır. Lakin; her gün yumuşak kaka yaptıran doz meskende ayarlanır. Kimi günler kaka sertse 2 ölçek, 3 ölçek verilmesi gerekebilir. Bu ilaç kana karışmadığından fazla verilmesinde sakınca yoktur. Ya da kaka cıvıksa doz azaltılır. Her gün farklı dozlarda muhtaçlık duyulabilir. Her gün birebir dozu uzun süre kullanmak da tedavi başarısızlığının bir nedenidir. Bu formda tertip tutturulduğunda en az 6 hafta tedaviye devam edilir. Olur da tedavinin bir yerinde 3 gün kaka yapılmayan ya da evvelki kadar sert dışkılanan bir devir olursa baştaki müsil tedavisi 2 gün tekrar kullanılır. Lakin 6 haftalık süreç baştan başlamış olur. Tedavinin başından sonuna kadar çatlak kremlerine günde 2 defa olacak formda devam edilir. 2 krem avuç içine mercimek büyüklüğünde sıkılarak karıştırılır ve popo deliğine zile basar üzere sürülür.
Beslenme: Kabızlık tedavisinde tek başına ilaçlar kâfi gelmez. Halk ortasında bilinenin aksine sulu besin ile beslenmek kakayı yumuşatmaz. Lifli besin ile beslenmek gerekir. Beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmek, pirinç pilavı yerine bulgur pilavı, her yemeğin yanına salata, her gün meyve ile beslenmelidir.
Egzersiz: Her yemekten 30dk sonra çocuğunuza tuvalete gitmesini söyleyin. “Kakam yok.” Dese bile 10-15 dk kadar tuvalette oturmasını sağlayın. Bu sırada oyun oynayabilirsiniz. Bu sürenin sonunda kalkmasına müsaade edin. Otururken ayaklarının havada kalmamasına ihtimam gösterin. Ya yaşına uygun bir lazımlık tercih edin ya da klozetin altına ona uygun bir tabure koyun. Karın kaslarını kasarken ayaklarından güç almaya gereksinimi olacak. Bu antrenmanda gaye; yemek sonrası dışkılamayı sağlayan gastrokolik refleksi yakalamasını öğrenmesidir.
Oturma Banyosu: Popodaki çatlaklar için günde 2 kez 10’ar dakika ılık suya oturma oturtulur. Kaka yapacağı vakit bacaklarının çaprazlayarak terleyen, koltuk gerisine saklanan, ağlayan bir çocuğunuz varsa; hele ki kakasını kaçırmaya başladıysa ruhsal nedenleri düşünmeden evvel süratle çocuk hekiminize başvurmanızı tavsiye ediyoruz.
Dr. Görkem ASTARCIOĞLU
