“İnsan zihni doğuşta boş bir levha üzeredir.”
17. yüzyılın en kıymetli düşünürlerinden John Locke
Çocuklar her türlü davranışı öğrenmeye açıktır. Çocuklar yetişkinlere oranla olumsuz alışkanlıkları ve davranışları çok kolay benimserler. Cümbüş olarak algıladığı olumsuz davranışların farkına varmazlar. Çocuklarımızın davranışlarının oluşmasında uygun yönlendirme büyük kıymet taşımaktadır. Çocukların davranışları; ebeveynlerinden aldıkları yansılara nazaran şekillenir.
Olumsuz davranışı ortadan kaldırma konusunda belirlenmiş yollar standarttır. Ancak her çocuk ve aile birbirinden farklıdır ve davranış değiştirme yolları de bir çocuktan ötekine değişkenlik gösterebilir. Çocukların karşılanması gereken psikobiyolojik durumlarını da gözden geçirmek ve bu durumlara nazaran davranmak değerlidir. Şayet bu psikobiyolojik muhtaçlıkları karşılanmışsa şayet, olumsuz davranışı değiştirmek için plan yapmak faydalı olabilir. Birçok ebeveyn bu türlü bir durumla karşılaştığında nasıl davranacaklarını bilememektedirler. İstenmeyen davranışları görmezden gelerek mi yoksa cezalandırarak mı yok edecekleri konusunda emin olamazlar. İstenmeyen davranışları azaltmak ya da ortadan kaldırmak için nelere dikkat etmeliyiz?
Olumsuz davranışları değiştirmek için şu basamaklara dikkat edilmelidir.
1.Olumsuz davranış tanımlanmalıdır. Çocuğunuzun olumsuz davranışı duygusal ya da kişilik sorunu olarak görürseniz,ona birtakım sıfatlar yakıştırırsınız. Örneğin; “utangaç”, “anneye bağımlı” “saldırgan” üzere sıfatlar çocuğun değişmez bir özelliği üzere algılanmasına ve düzeltmek için uğraş göstermemenize yol açabilir. Şayet sorunu çocuğun ferdî özelliği olarak değil de davranışı olarak ele alırsanız,o davranışı değiştirmek için bir adım atmış olursunuz.
2.Çocuklar genelde ebeveynlerine bir şeyi yaptırmak için ağlama ve mızıldanma yolunu kullanır. Lakin ebeveynler bu durum karşısında katiyetle pes etmemelidir. Ağlayarak bir şey elde edemeyeceğini öğretmelidir. Ağlayarak istediğini yaptıran çocuk bunun olumsuz bir davranış olduğunu bilmez bilakis isteklerinin yapıldığı bir sistem olarak görür. Bu nedenle çocuk ağladığı vakit her istediğinin yerine getirilmeyeceğini öğretmelidir.
3.Ebeveynler sabırlı olmalıdır. Çocuğunuzla tartışmaya girmeyin ve çocuğunuzu azarlamayın. Bağlantınıza bir mola verin. Çocuğunuzunda sakinleştiği vakit olumsuz davranış ile ilgili konuşun. Molanın çocuğun ısrarı ile bitmesi nedeniyle sona erdirmeyin. Bunun gerçekleşmesi halinde çocuğun olumsuz davranışlarını da ödüllendirmiş ve pekiştirmiş olursunuz. Çocuktur diyerek her isteğinin çabucak yerine getirilmesi ileride çocuk için önemli sıkıntılara yol açar. Bu nedenle aileler çocuklarına beklemeyi öğretmelidir.
4.“Hayır” sözünden sonra dengeli olun. Şayet kararlı bir halde “Hayır” derseniz ve çocuğunuz yapmakta olduğu olumsuz davranışa orta verirse, çabucak ilgisini öbür bir istikamete çevirin. Hayır sözünü sık sık tekrar etmemelisiniz, çocuğunuzun çok fazla “Hayır” sözünü duyması duyarsızlaşmasına neden olacaktır. Ayrıyeten “Hayır” sözünüzü çocuğunuz mızmızlandığı için de “Evet”e çevirmemelisiniz. ,
Amacımız, çocuklarımızın özdenetime sahip, kendi başına kararlar alabilen ve bu kararların sorumluluklarını taşıyabilen bireyler olmaları, his ve fikirlerini tabir edebilmeleridir. Ebeveyn tavırlarına bağlı olan istenmeyen davranışların düzelmesi, ebeveynlerin ortak kararlılığı ve tutarlılığı ile mümkündür. Unutmamalısınız ki, dengeli davranarak, sakin ve kararlı olarak istediğiniz maksada ulaşacaksınız. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, bu davranışların belli bir ruhsal olaydan sonra ortaya çıkıp çıkmadığıdır. Bu üzere durumlarda ebeveynlerin bir uzmandan yardım alması gerekmektedir. Uzman tarafından tespit edilen duygusal bozuklukların erken teşhis ve tedavisi ile hem çocuk hem de ebeveynleri istenmeyen davranışları denetim altına almış olacaklardır.
