Davranım bozukluğu nedir?
Davranım bozukluğu, kişinin yaşından beklenilen, toplumsal ve ahlaki kuralları ihlal ederek daima ve tekrarlayıcı bir biçimde diğerlerinin haklarını ihlal etmesidir. Bu bireyler fizikî saldırganlık, mala ziyan verme, yalancılık ve hırsızlık, kuralların önemli formda ihlal edilmesi üzere davranış bozukluğu belirtileri gösterirler. Davranım bozukluğu çocukluk çağının epey sık görülen bir hastalığıdır ve tedavi edilmediği durumlarda aile ve çocuk için yıkıcı olabilmektedir. Erkek çocuklarında daha sık görülür.
Davranım bozukluğu neden olur?
Davranım bozukluğunun ortaya çıkmasında birçok faktör tesirli olur. Bunlardan en değerlileri genetik ve çevresel faktörlerdir. Ailede davranım bozukluğu olan şahısların varlığı çocukta da davranım bozukluğunun ortaya çıkma ihtimalini artırır. Ailenin düşük sosyoekonomik seviyede olması, parçalanmış ailelerde büyümek, ailede alkol husus bağımlılığı olan bireylerin olması da çocukta davranım bozukluğu gelişmesine sebep olabilir. Çocuk büyütülürken ailenin tavrı da kıymetlidir. Çocuğun çok cezalandırılarak büyütülmesi ya da hiç hudut konulmadan kuralsız büyütülmesi de bu hastalığa sebep olabilir. Davranım bozukluğu sıklıkla dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuyla (DEHB) bir arada bulunmaktadır.
Davranım bozukluğu tanısı nasıl konulur?
Davranım bozukluğunun en kıymetli belirtileri:
-
İnsanlara ve hayvanlara karşı saldırganlık
-
Eşyaları kırıp dökme
-
Dolandırıcılık yahut hırsızlık yapma
-
Kuralları büyük ölçüde çiğneme
Bu belirtiler 10 yaşından evvel başlarsa çocuklukta başlayan çeşit denir. Çocuklukta başlayan çeşidin daha kalıcı olduğu görülmüştür. Davranım bozukluğu kronik gidişli bir bozukluktur. Çoklukla küçük yaşlardan başlayarak etraftaki canlılara, eşyalara çok derecede ziyan verme, kibritle çakmakla oynama, bıçak üzere tehlikeli aletlerle ilgilenme, küfür etme, daha büyük yaşlarda kabadayılık, palavra söyleme, hırsızlık üzere davranışlar görülür. Davranım bozukluğu tanısı bir uzman tarafından konulur. Uzman, çocukla yapılan klinik görüşmeyle bir arada etraftan de bilgi alır. Anne baba, öğretmenler, akran etrafı bilgi alınabilecek yerlerdir.
Davranım bozukluğu tedavisi
Davranım bozukluğu tedavi edilmediği takdirde çocuğun kendisi ve toplum için önemli kayıplar yaratan bir bozukluktur. Bu yüzden âlâ tanınması ve tedavisinin mümkün olduğunca erken yapılması gerekir. Tedavi edilmeyen olgularda ileride unsur kullanım bozukluğu, alkol, sigara bağımlılığı ve suça karışma oranları olağan bireylere nazaran çok fazladır.
Davranım bozukluğu tedavisinde ilaç ve anne, baba, çocuğu ele alan bütüncül yaklaşımlar uygulanır. Anne baba eğitimi bilhassa ebeveyne çocuğun sorunlu davranışlarıyla baş etmeyi öğretir. Böylelikle anne baba yanlış tavırlarını anlar ve değiştirebilir. Yapılan çalışmalar yalnızca anne babadaki tavırlarındaki güzelleşmenin bile çocukta olumlu tesir ettiğini göstermiştir.
Davranım bozukluğunda eşlik eden diğer psikiyatrik bozukluklar da olabilir. Tedavide bunların belirlenmesi de kıymetlidir. Davranım bozukluğuna en sık eşlik eden dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğudur. Birlikte görüldüğü durumlarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tedavisi davranım bozukluğu belirtilerini de azaltmaktadır.
Çocuğumda davranım bozukluğu belirtileri var, ne yapmalıyım?
-
Bu belirtiler süreksiz mi yoksa uzun müddettir devam ediyor mu?
-
Çocuğumun etrafta bu davranışları örnek aldığı büyükleri ya da arkadaşları var mı?
-
Oturduğumuz etraf, aile yapımız bu davranışları destekliyor, beğenilen görüyor mu?
-
Çocuğum TV de yahut internette olumsuz içeriklere maruz kalıyor mu?
-
Çocuğumuzla sıcak bir aile bağlantımız var mı?
Bu soruları sorarak sebeplere yönelik yanıtlar bulabilirisiniz ve buralardan değişime başlayabilirsiniz. Fakat davranım bozukluğu ilerleyen periyotta çok daha önemli ruhsal bozukluklara sebep olmaktadır. O yüzden çocuğunuzda davranım bozukluğu olduğunu düşünüyorsanız geç olmadan bir uzmandan yardım almalısınız.
