Mantarlar, çok eski çağlardan beri en sık görülen deri enfeksiyonlarıdır. Mantarlar tabiatta sayıca çok fazla olan, çoklukla nemli ve havasız ortamlarda yaşamaya elverişli yaşayan canlılardır.Dış tesirlere karşı dirençli mikroorganizmalar olup her türlü makûs kaideler altında hayatlarını devam ettirebilirler. Mantar rahatsızlıkları çok büyük kitleleri etkilemekte ve birden fazla vakit bireyde büyük rahatsızlık oluşturmadığından tedavi için başvuran hastaların sayısı az olmakta ve şahıstan bireye bulaşılırlığı artmaktadır. Bu mikroorganizmalar bütün etrafımızda, bilhassa ayakkabı ve terliklerde, havlularda, bahçede, meskende, genel kullanıma açık duşlar, jimnastik salonları, yüzme havuzlarının basamakları, otel ve cami halıları üzere ortamlarda bulunurlar. Tüm mantar hastalıkları epey bulaşıcıdır ve çarçabuk yayılabilir. Ayak ve tırnak mantar hastalıkları tedavi edilmediklerinde bedeninizin öbür kısımlarına yayılabilir, yakınlarınıza bulaşabilir yahut bedeninizde bakterilere bağlı daha önemli enfeksiyonlara neden olabilir.
Bakteriler üzere mantarlar da mikroorganizmalardır. Mantarlar bilhassa dermatofit dediğimiz çeşitleri keratin denilen derinin üst katmanı,saç ve tırnak üzere dokuları severek bu alanlarda hastalık oluşturmaktadır. Mantarın yerleşmesi için kesinlikle nemin de bulunması gerekir.
Mantar hastalıklarının oluşumuyla ilgili ana neden her vakit bir öbür mantarlı dokudan bulaşmadır. Bu tabiattan da kaynaklanabilir öteki bir beşerden da. Bilhassa yaz aylarında gerekli tedbirlerin ihmaliyle mantar hastalığının bulaşması hayli kolaylaşır. Bilhassa bağışıklık sistemi zayıflamış şahıslarla, antibiyotik kullananlarda ve küçük çocuklarda mantar enfeksiyonu görülme sıklığı daha fazla olmaktadır.
>Mantar Hastalığının Yayılımını ve Bulaşmasını Kolaylaştıran Etkenler
- Ayakların ve ellerin nemli, ıslak bırakılması, yıkamadan yada havuz ve denizden sonra gereğince kurulanmaması
- Özellikle yaz aylarında kapalı ayakkabıların giyilmesi
- Yaz aylarında derinin uzun müddet oluşan terden arındırılmaması
- Kişisel hijyene itina gösterilmemesi. Terlik, çorap, ayakkabı, havlu üzere ortak kullanılan eşyalar ya da havuz , plaj üzere ortak kullanım alanları da mantar hastalıklarının üremesi ve bulaşması için uygun bir ortamdır. Ayrıyeten tırnak makası, törpü üzere aletler vasıtasıyla tırnak mantarının bulaşması kolaylaşabilir.
- Özellikle askerlikte, atletlerde, gençlerde ve genel olarak fazla terleyen bireylerde ortak alan kullanımları
Mantar bilhassa kıvrımlı deri bölgelerine yerleşebilir. Bu bölgelerde çoklukla net hudutlu kızarıklık görülebilir. Ekseriyetle çok kaşıntılıdır. Tırnağa yerleşmişse hal ve renk değişikliği gözlenebilir. Ayırıcı tanıyı koymak için kesinlikle bir dermatoloğa başvurmak gerekir.
En Sık Görülen Mantar Hastalıkları Çeşitleri
Tinea pedis : Genellikle ayak parmaklarını ve ortalarını tutan mantar hastalığıdır. Beyazlaşma,deride soyulma ve kaşıntı genel belirtileridir. Daha ilerlemiş olaylarda tabloya bakterilerin eklenmesiyle enfeksiyon görülebilir. Ayak mantarlarına dermatofit ya da candida denilen maya mantarı sebep olabilir. Hasta âlâ sorgulanırsa misal yakınmaların ailenin başka fertlerinde de olduğu görülebilir. Çoklukla beşerden beşere birebir terlik, çorap, ayakkabının giyilmesi ile, hamamlar ya da havuz üzere yerlerden ya da askerlik müddetinde uzun mühlet bot giysisi sırasında oluşabilir.
Tinea korporis : Vücudun rastgele bir alanında meydana gelen mantar hastalığı ismidir. Bedende mantar bir alandan kızarıklık,pullanma kaşıntı yakınmasıyla başlayıp etrafa gerçek bir halka biçiminde yayılır.
Tinea inguinalis : Kasık bölgesinin mantarıdır. Daha çok erkeklerde görülür.
Tinea manus : Ellerde görülen mantar hastalığıdır.El egzemaları ile çok karışır.
Tinea kapitis : Kafa derisi yada saçları tutan mantar enfeksiyonudur. Bilhassa çocuklarda görülür. Beşerden beşere bulaşan tiplerinde çoklukla saçların döküldüğü bir alan ve bu alanda hafif kızarıklık, pullanma oluşur. Saçlar çabuk ele gelir ve kısa müddette saçsız bir alan oluşur. Hayvanlardan bulaşan tinea kapitiste iltihaplanma çok fazladır. Kızarıklık besbellidir.
Onikomikoz : Tırnaklarda meydana gelen mantar hastalığıdır. Bilhassa ayak tırnaklarında birinde ya da hepsinde tırnak altında kalınlaşma, renk değişimi ya da çürük ağaç üzere tırnakta çabuk kırılmalar olabilir. El tırnakları daha az oranda tutulur. Ayak tırnaklarının tutulumu ekseriyetle ayak mantarına eşlik eder. Bu enfeksiyonda da diğerinin kullandığı terlik, ayakkabı ya da hamam, havuz,askerlik üzere ortamlar ya da çıplak ayakla dolaşma suçlanabilir. Tırnak mantarının tedavisi uzun periyodiktir. Uzun vadeli bölgesel ve ağızdan alaınan ilaçların kullanılması gerekebilir. Yaşlılarda,şeker hastalarında ve karaciğer rahatsızlığı olanlarda uzun periyodik hap tedavisi sakıncalı olabilir. “Lazerle tırnak mantarı tedavisi” son yıllarda tırnak mantarı tedavisinde aktif olduğu gösterilen bir tedavi sistemidir. Bilhassa ağızdan ilaç kullanımı müddetini kısaltmaktadır. Bu tedavi için özel lazer sistemleri kullanılmaktadır. Kliniğimizde tırnak mantarı tedavisinde tesirli Nd-YAG lazer bulunmakta ve tırnak mantarı tedavisinde kullanılmaktadır.
Tine barbae : Sakallarda yerleşen mantar tipidir. Ayrıyeten yeni doğanlarda ağız bölgesinde pamukçuk tipi mantarlara sıkça rastlanabilir. Pamukçuk tedavisinde en kolay sistemlerden bir tanesi ılık suda hazırlanmış karbonat çözeltisi pamukla uygulanabilir lakin şayet geçmiyorsa kesinlikle doktor-eczacı danışmanlığında bir tedavi belirlenmelidir.
Mantar Hastalıklarından Korunma
Mantar hastalıklarından korunmada şahsî paklık hayli kıymetlidir. Diğerleriyle kullanmak zorunda olduğumuz ortak alanlar, ortak kullanıma sahip eşyalar mantar hastalıklarının bulaşması için değerli neden oluştururlar.
Bu Mevzuda Genel Olarak Dikkat Edilmesi Gereken Konular:
- Havuz ve plaj üzere alanların kullanımından sonra kesinlikle ayaklar uygunca yıkanmalı ve kurulanmalıdır.
- Ailede mantar hastalığı geçiren şahıslar varsa şahsî eşyalar kesinlikle ayrılmalıdır.
- Her vakit bulaşmaya neden olabilecek eşyalar şahsî kullanımda olmalıdır.
- Derinin ph istikrarını bozacak çok terleme durumları ortadan kaldırılmalıdır.
- Vücudun çok terleme gösteren bölgeleri her vakit pak tutulmalıdır.
- Ayakkabılar pak tutulmalıdır.
Mantar beslenebildiği sürece yayılma göstermektedir. Lakin diyabet üzere kronik bir hastalık olması durumunda mantar enfeksiyonu diğer enfeksiyonlara da yol açabilir. Bu nedenle diyabetik ayak bakımı değerlidir.