Detaylı Ultrason Nedir? Ne Zaman ve Nasıl Yapılır?

Gebelikte detaylı ultrason, Perinatoloji Uzmanı tarafından yapılan, fetüsün tüm organlarının detaylı bir şekilde incelendiği, genellikle gebeliğin 20. ve 24. haftaları arasında yapılan gebeliğin en önemli ultrasonudur. Detaylı ultrason, renkli ultrason, ikinci düzey ultrason veya üç boyutlu ultrason isimleri ile bilinir. Bu yazımızda sizin için detaylı ultrason hakkında bilinmesi gerekenleri derledik.

Detaylı Ultrason nasıl yapılır?

Detaylı ultrason; normal diğer ultrasonlar gibi ama çok daha fazla özelliği olan üst düzey cihazlarla yapılır. Perinatoloji uzmanı tarafından yapılır. Tüm organlar tek tek incelenir.

Örneğin kalp incelemesine Fetal EKO denir. Kalbin boşlukları, damarları, kapakları ve tüm kan akımları incelenir. Bebeğin beyninin incelenmesine fetal nörosonografi denir. Beyin yapıları, beyin boşlukları, omurgası ve beyin kan akımı incelenir.

Diğer organları yüzü, karnı böbrekleri, kolları ve diğer bütün bölümleri incelenir.

Detaylı Ultrason Ne zaman Yapılır?

Detaylı ultrason her gebeye iki kez yapılması önerilir.

Birincisi 11-14 hafta arasında yapılır. Bu muayenede fetüs yaklaşık 48mm ile 84 mm arasında baş popo mesafesine sahiptir. Bu muayenede iki amaç vardır. Birincisi bebeğin gelişimini ve organlarını değerlendirmek. İkincisi de Down Sendromu ve diğer genetik tarama testlerini aileye anlatmaktır.

İkincisi 20 ve 24 hafta arasında yapılır. Bebeğin tüm organları detaylıca incelenir. 

Detaylı Ultrasonda amaç nedir?

Detaylı ultrason, pek çok çeşitli durumu değerlendirmek için yapılabilir. Bu durumlardan bazılarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Fetüsün yerleşimini ve sayısını belirlemek

• Fetüsün gelişimini ve tahmini kilosunu belirlemek

• Fetüsün suyunu değerlendirmek

• Fetüsün organsal gelişimini değerlendirmek

• Herhangi bir organda yapısal anomali varsa gebelik takibini ve tedavisini planlamak

• Kalp ve böbrek gibi organlarda fonksiyonel anormallik varsa anne karnında veya doğum sonrası tedavisini planlamak 

• Preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) riskini belirlemek

• Gestasyonel diyabet (gebelik şekeri) riskini belirlemek

• Anne karnında tedavi edilmesi gereken acil durumları tespit etmek ve gerçekleştirmek

• Genetik hastalıkların araştırılması gerek durumlarda anne karnından sıvı alınmasını (amniosentez) yapmak 

Gebelikte detaylı ultrasonun genellikle rutin prenatal bakımın bir parçası olarak yapılması önerilir. Bu inceleme, anne adayının sağlık durumu, aile öyküsü ve diğer risk faktörleri göz önünde bulundurularak belirlenen bir dizi tarama testi ve ultrasonografiyle tamamlanır. Bu sayede olası sorunlar mümkün olan en erken aşamada tespit edilebilir ve uygun tedavi veya danışmanlık sağlanabilir.

Detaylı Ultrasonla renkli midir?

Detaylı ultrason esasen iki boyutlu incelemedir yani normal kadın doğum muayenelerinde olduğu gibi siyah beyaz inceleme yapılır. Çok daha yüksek çözünürlük bir cihazla yapıldığı için daha fazla detay incelemek mümkün olur. 

Bu incelemede esas renkli olan kısım doppler incelemesi denilen kan akımlarının incelendiği bölümdür. Doppler incelemesi sayesinde anneden bebeğe giden kan akımı, bebeğin damarlarındaki kan akımı ve kalbin içindeki kan akımlarını incelemek mümkün olur. 

Doppler incelemesi ile kalpte delik (VSD, ventriküler septal defekt) varsa tespit edilebilir. Kan akımı bozukluğu varsa tespit edilebilir. Beyin kan akımı incelenerek bebekte kansızlık varsa tespit edilebilir. 

Peki neden renkli denmiştir? Detaylı ultrasonda bebeğin yüz görüntüsü üç boyutlu olarak gösterilebilir. Aileler bebeklerinin yüzlerini görüp onlarla tanıştıkları için renkli ultrason olarak birbirlerine aktarmışlardır. 

Detaylı Ultrason üç boyutlu veya dört boyutlu mu yapılır?

Bazı gebeler detaylı ultrasonda bebeği hep renkli göreceklerini bekleyerek gelirler. Ancak esas incelemenin iki boyutlu olduğunu daha önce belirtmiştim. 

Peki üç boyutlu (3D) ve dört boyutlu (4D) görüntüleme neden kullanılır?  

Üç ve dört boyutlu incelemelerde bebeğin istenilen organı taranır ve tarama sonrası alınan data üzerinden inceleme yapılabilir. Örneğin bir yüz taraması alınarak istenirse yüz fotoğrafı (surface randering) yapılıp fotoğraf oluşturulabilir. İstenirse iskelet modunda yüz kemikleri incelenebilir. 

Dört boyutlu inceleme ise üç boyutlunun canlı (real time) olanı olarak tanımlanabilir. Yani yüz fotoğrafı almak değil yüz mimiklerini canlı olarak izlemek gibi. Diğer bir örnek iskelet modunda omurga ve kaburga hareketlerinin nasıl olduğu değerlendirilebilir.

Detaylı Ultrason karından mı yapılır?

Detaylı ultrason genellikle karından yapılır. Ancak bazı durumlarda vajinal prob kullanmak gerekir. Örneğin rahim ağzı yetmezliğinden (Servikal yetmezlik) şüphelenilirse vajinal muayene en detaylı bilgiyi verir ve rahim ağzı yani serviks çok detaylıca incelenebilir. Bu muayenede serviksin kıvamı, uzunluğu ve varsa açıklığı değerlendirilir. 

Diğer bir örnek ise plasentanın aşağıda olması yani plasenta previa durumudur. Plasenta aşağıda yerleşmiş ise plasenta ile serviks arasındaki ilişki ve doğumda ortaya çıkması muhtemel kanama durumu vajinal ultrasonda değerlendirilir. 

Detaylı Ultrason Tekrar Yapılır Mı?

Daha önce başka bir merkezde detaylı ultrason yaptırıldıysa ve tekrar yaptırmak isteniyorsa bu mümkündür. Detaylı Ultrason anne adayına ve bebeğine zarar vermez.

Detaylı ultrason için genel olarak 20 ila 24. hafta aralığında yapılsa da ilerleyen haftalarda tekrar edilmesi gereken durumlar vardır. Örneğin bazı kalp hastalıklarında kalbin gebelik haftası ile nasıl gelişimine devam ettiği önemlidir. Annenin geçirdiği bazı enfeksiyon hastalıklarında (CMV, Toxoplazma ve Parvovirus B19 gibi) enfeksiyonun bebeğe bulaşıp bulaşmadığı ancak 6-8 hafta sonra anlaşılabilir.  

Detaylı Ultrason Kaç Saat Sürer?

Detaylı ultrason ortalama olarak yarım saat ila bir saat arasında sürer. Bu durum aşağıdaki durumlara göre değişiklik gösterebilir:

• İşlemin gebeliğin hangi haftalarında gerçekleştirildiği, 

• Bebeğin boyutu ve pozisyonu

• Şüphelenilen anomaliler, 

• Annenin aşırı kilolu olması veya geçirdiği karın ameliyatları

Bu gibi faktörler detaylı ultrasonun süresinin uzamasına neden olabilir. Hatta incleme kalitesi azaldığı için başka bir gün tekrar edilmesi gerekebilir.