Hurma sıhhatimize değişik faydaları olan, yaşamsal besin öğeleriyle yüklü, üstün besin tarifine uyan bir meyvedir. Lakin fruktoz, sukroz ve glukoz yapısında doğal şekerlerden güçlü olması nedeniyle diyabetiklerin hurma tüketmesinin faydalı olup olmadığı konusunda soru işaretleri olabilir. Bir kap hurma (175 gram) 415 kalori olup karbonhidrat içeriği 110 gram, bunun 95 gramı şekerdir. Hurma için kusursuz bir güç kaynağıdır denebilir. Lakin hurma tıpkı vakitte varlıklı bir lif kaynağıdır. Yüksek lif içeriği nedeniyle glisemik indeksi düşüktür yani içerdiği şeker kana yavaş karışır. Magnezyum, potasyum, bakır, manganez mineralleri ve A ve B vitaminlerinin günlük muhtaçlığının %10 kadarını karşılar. Yüksek ölçüde antioksidana sahiptir — brokoli, portakal, üzüm ve biberden daha fazla antioksidan içerir. Diyabeti olanlar azamî 15 gram karbonhidrat içeren meyve porsiyonlarını itimatla tüketebilirler. Buna nazaran diyabetik bir kişi günde 3 adet hurma yiyebilir.
Diyabetle ilgili olarak hurmayla yapılan kimi çalışmaları özetleyecek olursak:
Çalışma 1: Hurmanın Glisemik İndeksinin Diyabetikler Üzerindeki Etkisi
2002 yılında Nutrition Journal mecmuasında yayınlanan bir çalışmada beş hurma cinsinin glisemik indeks tarafından diyabetikler üzerindeki tesiri araştırılmıştır. Çalışma hurma tüketilmesinin öğün sonrası glukoz değişikliğinde manayla azalmayla sonuçlandığını göstermiştir. Diyabeti olan bireyler için hurmanın sağlıklı ve istikrarlı bir diyetin modülü olarak faydalı olduğu sonucuna varılmıştır.
Çalışma 2: Insülinle Kombine Edilen Hurma Glukoz Seviyelerini Düşürmektedir
King Saud Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada hurma özütünün insülinle kombine edildiğinde kan şekeri seviyelerinin normalize etmede tek başına insülinden daha tesirli olduğu gösterilmiştir.
Çalışma 3: Hurma Diyabetik Nöropatiden Koruyabilir
Diyabetik şahıslarda görülen hudut hasarı (diyabetik nöropati) ayaklarda uyuşma ve hissizlik üzere belirtilerle kendini aşikâr eder. 2011 yılında Neuroscience Research Center tarafından yapılan bir çalışmada hurmada bulunan bir bileşiğin diyabetik nöropatiyi önlemede kullanılabileceği bulunmuştur.
Diyabetiklerin az ölçüde hurma yemeleri önerilmesi, diyabetik olmayanların sınırsızca hurma tüketebilecekleri manasına gelmemelidir. Çünkü günün sonunda hurma şekerden güçlü bir besin olup fazla tüketilmesi kilo alınması, tip 2 diyabet riskinde artış yahut insülin direnciyle sonuçlanabilir.
Diyabetikler için Hurmanın Yararları
Az ölçüde, tüketmek kaidesiyle diyabeti olanlar hurmandan yararlanabilirler.
1. Güç verir
Diyabetikler aldıkları karbonhidrat ölçüsünü azalttıklarından güç seviyelerinde gün içinde düşme yaşanabilir. Hurma kana yavaş karışan doğal şeker içeriğiyle güç depolarını doldurmada ve kan şekerini dengelemede yardımcı olabilir .
2. İnsülin üretimi
Hurmada yağ ve kolesterol bulunmaz. İçerdiği çinko, potasyum, kalsiyun, fosfor ve magnezyum üzere mineraller insülin üretimi ve kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olur. Hurma beta-karoten, lutein ve zeaksantin, niasin, B 6 ve folat üzere diyabeti olanların muhtaçlık duyduğu vitaminlerden zengindir.
3. Sindirime yardımcı olur
Hurmanın varlıklı lif içeriği sindirim sisteminin düzgün çalışmasını sağlar. Hurmanın 100 gramında 8 gram diyet lifi vardır. Hurmada bulunan çözünebilir liflerden beta-D-glucan bedende kolesterolün hücrelere emilmesini azaltmaktadır.
4. Kan şekerini dengeler
Glisemik indeksi* yüksek olan besinler kan şekerini süratle yükseltir. Hurma yüksek oranda şeker içermesine karşın birebir vakitte liften varlıklı bir meyvedir. Hurma yendiğinde insülin salınması daha yavaş olur. O nedenle hurma orta-düşük glisemik indeks kategorisindedir. Hurmanın glisemik indeksi cinsine nazaran 35.5 ile 49.7 ortasındadır. Hurmanın glisemik yükü* ise 18 olup orta derecelidir.
5. Görme kaybına karşı
Hurmadaki A vitamini diyabetik hastalarda körlük riskini ve azaltır ve görmeyi güçlendirir. Sarı nokta hastalığını (maküler dejenerasyon) önlemeye yardımcı olur.
6. Metabolizma
Hurma diyabetliler için teklifler vitamin B3 ve metabolizmayı artıran B6 vitamini içerir.
Diyabetikler için yararlı olan öbür meyveler
1. Dutgiller: Yaban mersinini, frambuaz, ahududu üzere bu aileden meyvelerin glisemik indeksi ekseriyetle düşüktür. Bol ölçüde vitamin, antioksidan ve lif içerirler. Tatlı yeme arzunu yatıştırırlar.
2. Şeftali: A, B, C, E ve K vitaminleri, potasyum, demir, kalsiyum, magnezyum, manganez, fosfor içerir. Bir küçük şeftalide 51 kalori ve 12 gram karbonhidrat içerir. Yeterli bir lif kaynağıdır Glisemik indeksi 28’dir.
3. Elma: Harvard School of Public Health tarafından yapılan bir araştırmaya nazaran, haftada beş yahut daha çok elma tüketen şahıslarda tip 1 diyabet gelişme riski %23 daha düşüktür.
4. Avokado: The American Journal of Clinical Nutrition mecmuasında yayınlanan bir çalışmaya nazaran, avokado tüketen bayanlarda tip 2 diyabet riskini %25 azaltmaktadır.
5. Pembe greyfurt: Süpergıdalar listesinde olan bu meyve kan basıncının düşürülmesine ve kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olur. Fakat greyfurtta bulunan bir enzim diyabetlilerin kullandığı bir çok ilaçla etkileşime neden olarak bu ilaçların kandaki seviyelerinin yükselmesine neden olur. Kolesterol düşürücü ilaçlar, antidepresanlar, tansiyon düşürücü ilaçlar ve kalsiyum kana blokerleri üzere ilaçlar bunlar ortasındadır. Greyfurt kan şekerini düşürücü özelliklere sahip bir antioksidan bileşik olan naringin içerir. European Journal of Pharmacology mecmuasının Mayıs 2017 sayısında yayınlanan bir rapora nazaran naringin diyabetik hastalarda yaygın olarak kullanılan metformin ile birebir enzimi hedeflemektedir. Metformin alan hastaların greyfurt suyu içmesi durumunda kan şekerlerinde çok bir düşme meydana gelebilir. Metformin alan hastaların greyfurttan kaçınmaları önerilir.
Sonsöz
Diyabetik bireyler günlük diyetlerine hurmayı dahil etmeden evvel hekimlerine danışmalıdır. Hurmanın proteinden varlıklı besinlerle birlikte ve az ölçüde tüketilmesi ve akşam saatlerinde yenilmemesi önerilir.
*Glisemik indeks: Farklı besinlerin kan şekerini yükseltme eğrilerini standardize etmek için kullanılan bir tabirdir. Glisemik indeks 0 ile 100 ortasında bir pahaya sahiptir. Paha ne kadar 100’e yakınsa kan şekerini yükseltme suratı o kadar yüksektir. Glukozun glisemik indeksi 100 olarak kabul edilir. Öbür besinlerin glisemik indeksleri glukoz referans alınarak düzenlenmiştir.
Glisemik yük: Glisemik yükü hesaplamak için yenen besinin Gİ’i ile o besindeki karbonhidrat ölçüsü çarpılarak 100 sayısına bölünür. Glisemik Yük = (Gİ x yenen karbonhidrat ölçüsü gram olarak) / 100. Besinlerden glisemik yükü daha az olanı tercih edilmelidir. Glisemik yük 20 ve üzerinde ise yüksek, 11-19 ortası orta, <10 ise düşük GY'lüdür. Sözgelimi tam buğday ekmeğinin glisemik indeksi = 45 Bir dilim tam buğday ekmeğinin karbonhidrat miktarı= 18g Bir dilim tam buğday ekmeğinin glisemik yükü (45 x 18)/100= 8.1