Zeka değince birçoğumuzun aklına IQ kavramı geliyor. Bu kavram tabi çok daha evvel keşfedildi. Pekala duygusal zeka (Emosyonel Quotient) EQ hiç duydunuz mu? Duygusal zekanın tarifi ;gerek kendimizin ,gerek diğerlerinin hislerini tanıyabilmek farkında olmak ve bu bilgiyi kanılarımızı ve aksiyonlarımızı planlamada ve taraf vermede kullanmak olarak açıklanabilir.Bunların ortasında empati.duyguları tanımlayabilme ve manaya, duyguyu yönetebilme ve denetim edebilme ,uyum yeteneği ,ilişkileri yönetebilme,istikrar,nezaket ve hürmet diyebiliriz. Tüm bunları sayınca insanı insan yapan özellikler sahiden de…
Psikolojik ahengi oluşturan faktörlerin dışında kimi kişilik özelliklerimizin de duygusal zekayı meydana getiren özelliklerimizle ilişkili olduğu araştırmalarla keşfedilmiştir.
Yeni bağlantılara rahat girme ve başlatabilme
Rahat olmak
Organize ve disiplinli olmak
Duygularını söz edebilmek
Şimdi ve burada (olan bitene ) odaklanabilmek
Bunların yanı sıra dürtü denetimi de duygusal zekayla ilintili bir kavram olarak karşımıza çıkıyor. Dışa dönüklük hisleri yönetebilmek olağanda kişilik özelliklerini değiştirmek hiç kolay değildir lakin ahenkle ilgili özellikleri değiştirebilmek mümkündür.
Tıpkı IQ üzere duygusal zeka da geliştirilebileceği istikametinde sayısız araştırma var. Örneğin; Gerilimle başa çıkabilme araştırıldığında duygusal zekası yüksek olan bireylerin fakındalıkları sayesinde gerilimle daha âlâ başa çıkabildikleri görülmüştür. Duygusal zekasını daha düzgün kullanabilen beşerler başkalarına nazaran münasebetlerinde çok daha başarılı olabiliyorlar. Hem kendi hislerini hem de başka insanların hislerini mimiklerini daha yüksek oranda gözleyebiliyorlar ve buda onlara meseleleriyle yüzleşme kuvveti ve yüreği veriyor. Dürtülerini daha düzgün denetim edebildikleri için bir dizi farklı sorunu çözümleyebiliyorlar. Burada en değerle altı çizilecek olan nokta , öncelikle kendi hislerinin farkında olmaktır. Kendi hislerini görmezden gelen kişi uzunca bir müddet bunu yaptıktan sonra küntleşir ve hissedemez hale gelir.Kendi hislerini hissetmeyi yapabilen kişi daha sonra öbür insanların da ne hissettiğini anlaması sıkıntı olmaz.
Son yıllarda yaşanan farklılıklar hislerin giderek daha az kullanılması EQ kavramının ne kadar kıymetli olduğuna vurgu yapıyor. Daniel Goleman 1995 yılında duygusal zekayı ‘ruh halini denetim edebilme dürtülerine hakim olup tatmini erteleyebilme,zorluklar karşısında yola devam edebilme,kendini diğerlerinin yerine koyup olaylara onun bakış açısından bakabilme ve niyetleri yönetebilme ‘ olarak tanımlamıştır. Diyelim ki bir gaye belirlediniz , hedefiniz X amacı olsun belirlediğiniz amaç için yapabilecekleriniz ve yapamayacaklarınızı düşünmek ve gayeye ulaşmak için diğer hangi seçenekleri kullanacağınızı düşünmek bu zekayı kullandığınızı gösterir. Duygusal zeke özbilinç ile birlikte çalışır. Şayet yapacaklarınızı ve kendinizi fazla küçümsüyorsanız da özbilincinizi kullanamıyorsanız demektir. Tam zıddı yani kendini kaf dağında görmek de özbilinçsizliktir. Beklemek, tasarlamak hisleri denetim etmek ve burada en değerlisi dürtüleri denetim etmek zekanın varlığını ve ortalama tartısını belirler. Yapılan araştırmalar duygusal zekanın geliştirilebilir olduğu tarafında , bir farkla geliştirmek isterseniz ,istemezseniz kendi kendine olmayacaktır.
Günlük hayatta hasta yakınınzın acısını hissedebilmek ve en derin den uygunlaşması için düzgün dileklerde bulunmak ve onun için elinden geleni yapmak ,ne hissettiğini anlamaya çalışmak en kolay geliştiricilerden. Bazen kendi istek ve isteklerimiz o kadar yüksek sesle içimizden bağırır ki yakın bağlantıda olduğumuz insanların ne hissettiklerini kendi gürültümüzden duymayabiliriz. Duygusal zekası künt bir ebeveyn tarafından yetiştirilmiş olmanız daima bu türlü kalacağınız manasına gelmiyor. Hissettiğimiz tüm hisler öfke ,korku . sevgi hepsi sağlıklıdır. Duygusal olarak uzak ebeveynlerin çocuklarıysanız her şeyiniz olmuş karnınız doymuş ancak hissetmeniz deneyimlemeniz müsaade verilmediyse bu durum epey güç olabiliyor. Ne kadar çok hislerinizi bastırırsanız o kadar duygusak zekayı kullanmaktan uzaklaşırsınız. Bu o denli bir hal alır ki bir gün evvel vefattan dönmüş yakınınıza duygusal yakınlık kurmaktan kaçar hale gelirsiniz. Bu da her geçen gün insani bedellerden uzaklaşmanıza, hislerden uzak bir kısır döngüye girmenize neden olur.
Matematik ve fizikte çok başarılı olmanız duygusal zekanızın da yüksek olduğu manasına gelmez. Duygusal zeka beşerlerle alaka kurmanıza ve kurduğunuz bağlantıları daha uzun mühlet sürdürmemizi sağlayacaktır.
Günümüzde zekanın tarifi hayatta kalma maharetiyle muadil,hayatta kalmak empati yeteneğiyle,kıvrak zekanın irtibat üçlüsünün bir ortada olmasıyla mümkün olabiliyor. Olumsuz niyetlerinizi yönetme beceriniz duygusal zekayla ilgilidir. Gün içinde iç sesinize kulak verin ‘yapamam ,başaramam’sözleri ne kadar fazla ;hep benim başıma gelir genellemeleri ne kadar fazla ;sadece kendi niyetlerinizi mi dikkate alıyorsunuz . Alışkanlıkları değiştirememe,hızlı yeme ,dürtüsel ve hareketli davranma bu zeka cinsinin yoksunluğu ile ilintilidir. Onay görmek için âlâ görünmek duygusal zeka demek değildir. Tüm resptörlerinizi kendi içsel yörüngenize çevirmekte sağlıklı bir durum değildir. Bütün olanların farkında olup dengeyi tutturmaktır şayet bu istikrar tutmazsa pasif –agresif davranışlar sergileyebilirsiniz.
Fark etmek ve dengeyi tutturmak dileğiyle……
