Şiddet insanlık tarihi kadar eski ve olumsuz bir hareket olarak nitelendirilip literatürde (savaşlar, savaş sonrası esaret vb. )yerini alırken, bayana şiddet birebir itinayla irdelenmemekle birlikte yakın geçmiş vakitte literatüre girmiştir. Lakin bu giriş; ABD’de 1884 yılına kadar erkeğin eşini dövmesinin yasal olması,18yy_19yy İngiltere’sinde erkeğin eşini denetim edebilmesi için baskı ve şiddet dâhil rastgele bir yola başvurmasının, eşini sopa ile dövmesinin hak sayılması üzere maddelerle bayana şiddeti legal bir yere taşımıştır. Ülkemizde ise her ne kadar yasallaştırılmış olmasa da toplumsal bir kabulleniş kelam konusu olduğundan “kol kırılır yen içinde kalır “anlayışı egemenliğinde, aile içinde saklanan bir bahis olarak varlığını devam ettirmiştir. “Ancak 1970 li yıllarda feminizminde tesiri ile bayanlara ve yaşlılara yönelik şiddetin varlığı gündeme gelmiş ve buna nazaran bayana şiddet; ırza geçme, ensest, pornografi, bayan ticareti, fahişeliğe zorlama, iş gücünün sömürülmesi, bayan ve kızların borç batağına sürüklenmesi, tecavüz ve eş dayağı başlıkları altında toplanmıştır. Bunlar ortasında eş dayağı şiddetin en yaygın ve yasal kabul edilen biçimidir”.(Koyuncu,2014,) Anlaşıldığı üzere hangi toplumda yaşanırsa yaşansın bayana şiddetin benzerlikler içermesinin nedeni “erkek hâkim “ ortak noktasına sahip olmasıdır. Bu durum bayanın en korunaklı olduğunu düşündüğümüz yerde, aile içerisinde şiddete daha kolay maruz kalmasını doğurmuştur. “1993 BM bayana yönelik şiddete karşı bildirgeye nazaran “ister kamusal, ister özel alanda olsun bayanın fizikî, ruhsal, toplumsal, cinsel ve ekonomik açıdan ziyan görmesine acı çekmesine neden olan, onurunu zedeleyen, temel hak ve özgürlüklerini kullanmasını engelleyerek bayanlara karşı ayrımcılığın sürmesine yol açacak bir eylem” olarak tanımlanan bayana şiddetin, Türkiye genelinde yaşanma oranı %39,3 cins (Koyuncu,2014). Bu sayılar tıpkı vakitte direkt sağlıklı aile sistemini tehtit eden sayılardır. Zira şiddetin olumsuz tesirleri maruz kalan bayan başta olmak üzere aslen uygulayan da dâhil tüm aile bireyleri için epey hasar verici olmakta hatta dönüşü olmayan sonuçlar ortaya koyabilmektedir. Ailenin geleceği göz önüne alındığında çocukların fizikî, toplumsal ve ruhsal yeterlilik halinde yetiştirilmesi gerekirken şiddetin nedenlerinin de sonuçlarının da bu yeterlilik halini baltaladığı görülmektedir.
* Karatay Üniversitesi Aile Danışmanlığı Tezli Yüksek Lisans, [email protected]
Kadına şiddetin nedenleri ortasında gösterilen;
-
Uyum bozuklukları, istenmeden yapılan evlilikler,
-
Sosyal kültürel farklar,
-
Ekonomik meseleler, işsizlik, gerilim,
-
Erkeğin evlilik dışı yaşadığı sıkıntılar,
-
Kontrolün kendilerinde olmasını istemeleri ve bayanı davranışlarını belirlemek ,kendi egemenliğini güçlendirme isteği,
-
Şiddeti özendiren sinema ya da müzikler,
-
Evlilik dışı yaşamak, boşanmış olmak,
-
Eğitim seviyesi düşüklüğü,
-
Aldatma, kıskançlık, palavra söyleme, cinsel uyumsuzluklar,
-
Akıl ve ruh sıhhati hastalıları,
-
Alkol, kumar, uyuşturucu, tv, internet yahut porno üzere bağımlılıklar(Akçelik,2016,ss16),(Koyuncu,2014)
gibi durumlardan bir yahut bir kaçının varlığı ya da yine ortaya çıkması durumunda baş etme maharetlerini devreye sokamayıp şiddete yönelen bir erkeğin babalık kavramının içini nedenli doldurabileceği tartışılmalıdır. Çocuk bu durumda babasıyla sevgi dolu ve sağlam bir alaka kuramazken ileride de öteki çocuklarla, yetişkinlerle ve eşleriyle âlâ bağlantılar geliştirme ve sürdürmede zahmet çekecektir. Aynı formda şiddetin sonuçlarını kendi üzerinde,
-
Kişilere yahut olaylara sağlıklı bakabilme hünerini yitirmek,
-
Öğrenilmiş çaresizlik, ağır endişe ve buhranlar,
-
Panik, tasa, güvensizlik, ümitsizlik hisleri,
-
Cinsel hayatta zorluk,
-
Uyuşturucu ya da alkol bağımlılığı,
-
Psikosomatik bozukluklar(mide ağrısı, baş ağrısı, bayılma) ,
-
Stres bozukluğu, vefat isteği,
-
Kendine ziyan verme, cinayet sürece,
-
Ölüm isteği,
-
Geçici yahut kalıcı sakatlıklar ya da hastalıklar(Koyuncu,2014)
olarak taşıyan bir bayan sağlıklı ve uzman bir anne olma konusunda eksik kalacaktır. Tıpkı vakit da şiddet ekseriyetle öfkeli, kızgın ve duygusal bir ortamda gerçekleştiği için doğal olarak baba ve anne ilgisini çocuklara yöneltebilecek rasyonel bir pozisyonda bulunmamaktadırlar. Yapılan araştırmalar ana babaların ortalarında ki şiddete çocuklarının şahit olmamaları için çoklukla bir efor göstermediklerini ortaya koymuştur. Eşlerine şiddet uygulayan erkeklerin büyük çoğunluğu çocuklarına uygun davranırken onlara ziyan vermediklerini düşünmeleri büyük yanılgıdır(Özgüven,2010,s301). Aile içi şiddet uygulayanların büyük kısmının, kendisi direkt şiddet gören çocuklar ortasından değil, ebeveynlerinin ortasında ki şiddete şahit olanlardan çıktığı istikametinde görüşler mevcuttur(Kaymak Özmen, 2004, s35). Bu çocuklar doğal olarak anne babalarını rol model alacaklar, etraflarında problemlerin öfke ve saldırganlık yoluyla çözüldüğünü sanıp, şiddeti sorun çözücü bir davranış üzere algılayacaklardır. Bu durum bilhassa erkek çocuklarının şiddeti, otoriteyi kanıtlama ya da egemenliği devam ettirme aracı olarak kullanmayı öğrenmesinde, kız çocuklarının da ileride şiddete karşı tavrının ne olacağın da tesirli bir faktördür. O denli ki fizikî şiddete maruz kaldığını bildiren annelerin çocuklarının benlik hürmeti seviyeleri ve toplumsal ahenk alt boyutlarını incelemek için yapılan bir araştırmada şiddet görmeyen annelerin çocuklarıyla ortalarında manalı ölçüde negatif istikamette farklılık tespit edilmiştir(Bağışoğlu,2017,ss39). Şiddet karşısında bayanların tavrına baktığımızda;
-
Şiddeti tanımlamakta zahmet çektikleri, kırıklar ya da önemli yaralanmalar olana kadar ki sözel, duygusal ya da ekonomik şiddeti kavrayamamaları,
-
Tüm evliliklerde olabileceğini düşünerek şiddeti olağanlaştırıp, orta sıra yapılmasına göz yummaları,
-
Karşı koyduğunda daha fazlasına maruz kalacağından tasa etmeleri,
-
Eşlerinin kendilerini sevdiği için şiddet uyguladığına inanmaları,
-
Saldırgan davranışlardan kendilerini sorumlu tutmaları,
-
Boşanmanın ayıplanacağı, ailenin sahip çıkmayacağı, çocukların ve kendisinin fakir kalacağı, babanın çocuklar üzerinde ki haklarını kendi lehine kullanacağı üzere nedenlerle şiddete göz yumdukları,
-
Eşinin bir gün değişeceğine ve şiddet uygulamayacağına olan inançlarını yitirmedikleri
görülürken bu durum aileyi şiddet açısından kısır bir döngüye alır, şiddet gösteren ve gören yeni ailelerin temeli atılmış olur. Toplumun en değerli yapı taşının aile olduğunu değerle vurguladığımızı düşünürsek, bu kısır döngünün bir an evvel kırılması için aile üyelerine, sorumluluk, hak ve vazifelerini gözden geçirmeleri ve baş etme hünerleri kazanmaları için yapılabileceklerin yolu gösterilmelidir.