Hislerimiz bizi biz yapar. Onlarla görür, onlarla yolumuzu buluruz. Her hissimizin bizi götürdüğü bir yer vardır, bizi korur, olgunlaştırır, güzelleştirir. Hangi duyguyu yaşıyorsak ona evvel olduğu üzere kabul etmeli, değer vermeli, sonra da hakkını vermeliyiz. Onu tanımalı, neden geldiğini bilmeli ve nereye gideceğini öğrenmeliyiz.
“Bugünlerde biraz endişe içindeyim.” Öyleyse kaygıyı tanıyalım. Korkunca ne oluyor, ne olmasını istiyoruz? Karşımıza neler çıksın, hayatta neler olsun istiyoruz? Neden artık ortaya çıktı bu his? Bitsin gitsin istiyoruz tahminen ancak anlayabiliyor muyuz?
Kaygı bizim güvenliğimizden sorumlu hissimiz. Emniyet müdürümüz. Şayet korkmasaydık neler olurdu düşünsenize… Pek çok tehlikeye atılabilir, inançlı olmayan şeyler yapar, başımızı sıkıntıya sokabilirdik. Bir modül korkmak güzeldir, insanı inançta meblağ…
Bir tehlike algıladığımızda dehşete kapılırız ve inançta hissettiğimiz âna kadar bu his bize eşlik eder. Bilmediğimiz, tanımadığımız durumlar, şeyler, beşerler da bizde tehlike algısı oluşturabilir. Karanlıktır zira, göremiyoruzdur. Bilgi ve tecrübemiz arttıkça endişelerimiz azalır. Bundandır yeni tanıştıklarımızı isimlendirme, yeni durumları tanımlama, bir şeylere benzetme, tanıdık geldiyse bir rahatlama hissi… Yeni durumları denetim altında tutabilir, gücün bizde olduğunu hissedebilirsek içimiz rahatlar. Bu, örneğin denetim edemeyeceğimiz bir tabiat olayıysa, bize denetim edemeyeceğimiz, ne vakit geleceğini bilmediğimiz mevti hatırlatıyorsa korkular artar da artar. Korku bulaşıcıdır.
Ebeveyn kaygılıysa bu çocuğa geçer. Zira olan biteni anlatan ses/üslup/form kaygılıysa bu, dinleyen şahıstaki korkuyu besler. Tasa dehşetten bir ölçü farklıdır. Kaygının karşısında açık, somut, objektif bir tehdit varken telaş büsbütün bireye özeldir. Bedenimize hissettirdikleri kaygıyla benzerken zihnimizdeki hayat biçimi son derece farklıdır.
Çocuklar hislerini regüle edemez yani düzenleyemezler. Endişelendiklerinde bunu çığlıklar, ağlamalar, huysuzluklar üzere (pek hoşlanmadığımız) biçimlerde gösterirler. Ebeveynler de bazen buna “sus”, “ağlama”, “huysuzlanma”, “sakin ol” üzere yok sayma reaksiyonları gösterir. Pekala çocuğun yaşadığı bu his ne olacak? Bu hisle ne yapacak? Doğrusu bir yetişkin kendi hislerini regüle edebilir. Yani hissini sağlıklı biçimde yaşar ve kimseye ziyan vermeden söz edebilir. Bazen yetişkinlerin de hislerini denetim edemediğini görüyoruz. Bu sıkça oluyorsa önemli sorunlara yol açabilir. Küçük bir çocuk, kendisi tasa içindeyken bir de ebeveyninin tasası üzerine boca edilirse ne olur? Erken çocukluk devrinde dert bozukluğu yaşayan, hislerini regüle edemeyen ya da sıklıkla tutarsız davranışlar gösteren bir ebeveyni olan çocuklar bunun bedelini ağır öder. Reddedici ve küçük düşürücü davranışlar, meskende ne olacağı muhakkak olmayan bir ortam çocuğun şaşkınlığa düşmesine ve dert geliştirmesine neden olur. Hayatının toprağından gelir bu his ve nesiller uzunluğu aktarılır. Hayat mucizelere değil telaşlara hamiledir ve telaşlar çaresizliği getirir. Dış dünyaya güvenmez, kötülük beklentisi içindedir ve düşmanca hisler geliştirir. Bununla başedebilmek için kaçınma reaksiyonu geliştirebilir; tasa oluşturan durumlardan kaçınır. Bir diğer başedebilme yolu ise görmezden gelmektir. Güya her şey yolundaymış üzere seçici biçimde korku verici durumları görmezden gelir. Dışarıdan çok sakin görünen biri aslında içinde çok büyük korkular yaşıyor olabilir.
