Oyun Terapisinde Travma İle Çalışmak

Çocukların büyürken karşılaştıkları stresli yaşam olayları, onların zihinsel, duygusal ve fiziksel gelişimleri üzerinde kalıcı ve uzun süreli etkilere sahiptir. İstismar, kaotik aile yapısı içinde büyümek, aile içi şiddet, kayıp, doğal afetler, terör, savaş ve mülteci olma durumu bu stresli yaşam olayları arasında yer almaktadır. Çocuğun yaşı, mizacı, psikolojik dayanıklılığı, ailenin desteği ve travmayla ne şekilde başa çıktıkları gibi çeşitli etmenler, bu yaşantıların çocuğu ne şekilde etkileyeceğinin ve travma semptomlarının belirleyicilerindendir. Her çocuk travmatik olayı kendisine özgü bir şekilde anlamlandırır.

Travma yaşantısı ile terapiye gelen çocuk değerlendirilirken, risk faktörleri, çocuğun gelişimsel seviyesi ve işleyişi aile merkezli bir yaklaşımla, bütüncül ve çok yönlü bir şekilde ele alınmalıdır. Çocuğun istismarı ile sonuçlanabilecek her türlü durumu çok yönlü anlamak için ebeveyn çocuk ilişkisini şekillendiren ailevi, kültürel, sosyoekonomik ve toplumsal faktörlerin dikkate alındığı sosyal psikolojik bir yaklaşım önemlidir.

Hayatta kalma için stres ve savaş hali devam ettikçe gelişimin birçok alanında zedelenmeler olur. Ulusal Çocuk Travmatik Stres ağı tarafından hazırlanmış olan karmaşık travma üzerine Beyaz Sayfa bozulmaların görüldüğü 7 alanı şu şekilde listelemiştir:

•Bağlanma

•Biyoloji

•Duygulanım Düzenlemesi

•Disosiasyon

•&Davranışsal kontrol

•&Biliş

•Benlik Algısı, yanıtlar; bu yolla çocuğun farkındalık kazanmasına yardımcı olur. Duygu ve davranışlar güven veren bir ilişki ortamında ifade edildiğinde, bunların olumsuz gücünün kaybolacağı düşünülür.  

Oyun terapisi 2-10 yaş çocuklar için, gelişimsel olarak duyarlı müdahale yönetmeleri ( travma geçmişine sahip ergenler bile bazen sembolik oyunda güven ve mesafeye izin verilmesine ihtiyaç duyarlar) bireysel yöntemlere ihtiyacı olan çocuklara uygulanmaktadır.

Deneysel araştırmalar tramvaya dair anıları daha organize ve tutarlı olan bireylerin TSSB gelişimine daha az yatkın olduğunu göstermiştir. Oyun terapisi travma anılarıyla güvenli bir şekilde çalışmak için pek çok fırsat sunar. Bu anılar oyun odasında tetiklenerek ortaya çıkabildiği gibi çocukta hatırladığı bazı anılar ve görüntüler sayesinde bu anıları oyun terapisi odasına getirebilir.

Pek çok küçük çocuk travma hikayelerini sözel olarak anlatma becerisine sahip değildir. Ancak oyun oynarken resim çizerken ya da sanatsal çalışmalar yaparken bu hikâyeleri ortaya çıkarmakta oldukça yeteneklidirler. Yaklaşık 2 yaşındaki çocuklar ise travma hikâyelerini kum üzerine resim çizerek anlatabilmektedir.

Bir yetişkinle istikrarlı, güvenli bir ilişkinin merkezindeki hassas ve dikkatle zamanlanmış müdahaleler yoluyla, travma yaşamış çocuklar, yalnızlığa, terk edilmiş olma, kayıp, kötü muameleye ilişkin duygularını iyileştirir. Travmatik yaşantının zehirleyici etkisinden arınma sağlanıp, semptomların kontrol altına alınmasıyla, terapistin sağladığı güvenli alan sayesinde, çocuğun geleceğe dair umutları geliştirilir.