Saçlı deride ortalama 100.000 saç teli bulunur. Doğumdan sonra hayat uzunluğu yeni kıl folikülü oluşmaz. Saç günde ortalama 1 milimetre uzar. Kıl imal siklusu anagen (aktif büyüme,2-6 yıl), katagen (regresyon,15 gün) ve telogen (dinlenme,3 ay) evreden oluşur. Bu siklus, hayat uzunluğu 10-30 defa tekrarlanır. Erişkinde günde ortalama 50-100 tel saç dökülmesi olağan kabul edilir. Sağlıklı bir beşerde saç dökülmeleri 2 aya kadar sürebilmektedir. Yılda 3 sefer tekrarlanan saç dökülme müddetinin 2 ayı aşması ise birtakım hastalıkların habercisi olabileceği için uzman yardımı alınmasını gerektirebilir. Saç dökülmesi ekseriyetle tetikleyici faktörden 3-4 ay sonra başlamakta ve bu faktörler tedavi edildikten 6-12 ay sonra olağana dönebilmektedir.
Saç dökülmesi sebepleri ortasında genetik yatkınlık başta olmak üzere, ruhsal ve fizikî gerilim, yetersiz ve sistemsiz beslenme, hormonal faktörler, kullanılan birtakım ilaçlar (hormonlar, zayıflama ilaçları, doğum denetim hapları ve bazen de bu hapların kesilmesi, A vitamin türevleri gibi), kansızlık, guatr, romatizmal hastalıklar, demir, çinko, folik asit, B12, D vitamin eksikliği, saç düzleştiriciler, fön, renk açıcı boyalar üzere dış faktörler yer alır. Saç dökülmeleri kalıcı (skatrisyel) ve süreksiz (non-skatrisyel) saç dökülmesi olarak gruplandırılır. Skatrisyel alopesi ekseriyetle bir dermatolojik hastalık ile alakalıdır ve daha ender görülür. En çok görülen saç dökülmesi, erkek tipi dökülme yani androjenik alopesidir. Orta ve ileri yaş bayanların %50’sini, erkeklerin ise %70’ini tesirler. Bu tip saç dökülmesi kroniktir, sinsi bir dökülmedir ve yıllar içinde tablo oturur. Bazen hastalar saç dökülmesinden fazla saçının inceldiğini daha çok fark eder. Temel olarak saçın zirve kısmında saçların inceldiği görülür ve saçın art kısmına nazaran bir seyrelme fark edilir. Yaş ilerledikçe kellik gelişir ve sonunda saç ekimini gerektirebilir. Erken yaşlarda başlanan takviye tedavileri, mezoterapi ve PRP tedavisi dökülme suratını yavaşlatarak kelliğe gidecek süreyi uzatır yahut süreksiz olarak durdurabilir.
Bayanlarda görülen erkek tipi saç dökülmesi de bilhassa genetik yatkınlık yerinde gelişir. Geçtiğimiz yıllara oranla günümüzde bu tip dökülme daha erken yaşlarda görülebilmekte ve çok gerilim, istikrarsız beslenme, uzun periyodik aç kalma ve hormonal sorunlar temel nedenleri oluşturmaktadır. Saç dökülmesi ile birlikte adet gecikmeleri ya da düzensizlikleri, tüylenmede artış, akne, kilo alımında hızlanma üzere bulgulara da rastlanabilir. Adetin 2 ya da 3’üncü günü yaptırılacak kan analiziyle altta yatan sebepler araştırılmalıdır.
Kadınlarda, doğumlardan 2-3 ay sonra başlayan ağır saç dökülmesi aslında fizyolojik yani olağan kabul edilen bir dökülmedir. Hamilelik boyunca dökülmesi gereken lakin dökülmemiş saçların ansızın daima birlikte dökülmesinden kaynaklanır. Uzman denetiminde yapılacak destekler bu husustaki rahatsızlığın giderilmesinde katkıda bulunur.
Alopesi areata; ansızın ortaya çıkan, değişik çaplarda, bir ya da birkaç tane, yuvarlak, büsbütün saçsız alanlarla karakterize sık gözlenen bir hastalıktır. Halk ortasında “saçkıran” ismi ile bilinir lakin isminin çağrıştırdığının bilakis mantar hastalığı değildir ve bulaşıcı özelliği yoktur. Yalnızca saçta değil, sakal bölgesinde ve kıl olan her bölgede görülebilir. Çoklukla birkaç ay ya da yıl içinde tedavi ile geriler fakat tekrarlayıcı olabilir. Sıklıkla genetik yatkınlık olan şahıslarda çok gerilim ile ortaya çıkar.
Kozmetik alışkanlıkların artması mekanik, kimyasal ve fizikî saç dökülmelerine neden olan öteki faktörlerdir. Yani saçları sıkı bağlamak, iç boneler, çok ısıya maruz bırakılan fön süreçleri, saç rengini açmak için kullanılan boyalar, açıcılar, düzleştirici usuller saça dışarıdan ziyan vererek saç kaybına neden olmaktadır. Bu durumda tek tedavi, saçların bu uygulamalara maruz kalmasını önlemektir. Saçlar için gerekli dayanak ve bakım süreçlerini uygulamak yine istenilen görünüme kavuşulmasını sağlar.
Aşırı gerilim her hastalığa olduğu kadar saç dökülmesine neden olan başka bir sebeptir. Depresyon, anksiyete, psikozlar ve de bunların tedavisinde kullanılan ilaçlar saçı etkileyip dökülmesine neden olabilmektedir.
Çocuklarda Saç Dökülmesi
Saç dökülmesi her ne kadar ileri yaşlarda görülse de, gerilim ve kimi hastalıklar nedeniyle çocuklarda da görülebilir. Çocuklarda saç dökülmesi ekseriyetle halk ortasında ‘’saç kıran’’ ismiyle bilinen ‘Alopesi Areata’ nedeniyle oluşur. Hem kız hem de erkek çocuklarda görülebilen bu rahatsızlık, ergenlik boyunca da devam edebilir. Ailesinde saç dökülmesi görülen çocuklarda kalıtsal saç dökülmesi de görülebilir. Kız çocuklarında sıklıkla görülen; saçları sıkıca toplama, sıkıca örgü yapmak, sertçe taramak da saçların zayıflamasına ve dökülmesine neden olabilir. Bunların yanı sıra “saç koparma” hastalığı olarak bilinen ‘trikotillomani’ de çocuklarda saç dökülmesine neden olabilir. Ruhsal bir rahatsızlık olan saç koparma, uzman yardımlarıyla giderilebilmektedir. Yetişkinlerde olduğu üzere çeşitli vitamin eksiklikleri, hormonal düzensizliklerle birlikte kimi hastalıklar da çocuklarda saç dökülmesine neden olabilir. Altta yatan sebep araştırılmalı ve saptanan bir neden varsa tedavi edilmelidir.
Saç Dökülmesi Nasıl Önlenir?
Saç dökülmesi tedavisinde öncelikle teşhis yanlışsız yapılmalıdır. Saç dökülmesinin nedenlerini ve dökülme tipini öğrenmek gerekir. Dökülmeye yol açan faktörler belirlenerek uygun tedavi planlanır. Saç dökülmesi yaşayan şahısların saça ve saç derisine ziyan verebilecek saç bakım eserlerinden kaçınmaları gerekir. Bilhassa proteinden güçlü bir beslenme sistemine geçmeleri çok kıymetlidir. Dökülme, vitamin eksiklikleri nedeniyle oluştuysa kesinlikle eksik vitamin yerine konulmalıdır. Tiroid ya da farklı bir hastalığa bağlı oluşan saç dökülmelerinde ise öncelikle hastalığın tedavisine yönelik bir yol izlenmelidir.
İlaç tedavisi saçların inceldiği ve zayıfladığı bölgelerde, yeni başlamış hafif-orta derecede saç dökülmesini önlemek için faydalı olabilir. İlaçların tesiri; saç sayısını artırma, incelmiş saçları kalınlaştırma ve saçların daha fazla dökülmesini engelleme formunda olmaktadır. Saç mezoterapisi saç dökülmesinde kullanılan bir tedavi usulüdür. Saçın sağlıklı büyüyüp gelişebilmesi için gerekli olan vitamin, antioksidan, mineral ve deveran düzenleyici hususların mikroiğneler yardımı ile saçlı deriye direkt enjekte edilmesi sürecini içerir. Saç dökülmesi sorunu yaşayan şahısların kullandığı yollardan biri de PRP işlemidir. Hastanın kendi kanının alınıp muhakkak süreçlerden geçirilmesi ile elde edilen trombositlerden güçlü plazmanın, şikayet olan bölgeye enjekte edilmesi sürecidir. Saç mezoterapisi, PRP ile kombine uygulanabilir.
Saç dökülmelerini önlemek, saçların sağlıklı uzaması ve canlı görünmesini sağlamak için rutin alışkanlıklarda kimi düzenlemeler yapmak gerekir. Örneğin; bilinçsizce yapılan diyetlerden uzak durulmalıdır. Diyet, tabip denetiminde yapılmalıdır. Protein yüklü beslenmek yararlıdır. Vitamin eksikliği varsa destek edilmelidir. Çinko, B12, bakır, folik asit içeren besinler tüketilmelidir. Antioksidan yiyeceklere (sebze, meyve gibi) yer verilmelidir. Fast food usulü beslenme alışkanlıklarından uzak durulmalıdır. Sistemli uyku kıymetlidir. Gerilim, sigara ve alkolden uzak durulmalıdır. Uzman denetimi dışında saç sıhhati için önerilen ilaçlar kullanılmamalıdır.
