Sedef hastalığı, üstü gümüş rengi pullarla kaplı kırmızı lekelerle ortaya çıkan, nedeni bilinmeyen bir deri hastalığıdır. ”Sedef” ismini almasına neden olan tipik belirtileri; pembe – kırmızı, hafif kabarık bir taban üzerinde yerleşen, beyaz, irice, parlak ve kuru kepeklerdir. Sedefin en sık görüldüğü bölgeler; dizler ve dirseklerdir bunları bel, kulak ardı derisi ve göbek etrafı izler.
Lezyonlar çoğunlukla kaşıntısız olduğundan, hastayı sadece görünüş açısından rahatsız ederler. Bu lezyonlar ilaçla geçirilebilseler de, bir müddet sonra yine ortaya çıkarlar. Sedef hastalığının (psoriasis) başlangıç belirtileri deride kızarma ve pullanmadır. Hastalık, ömür uzunluğu kimi bölgelerde sonlu kalabileceği üzere, tüm bedene da yayılabilir. Hastalık seyri müddetince eklem tutulumu görülebileceği üzere diyabet, hipertansiyon, kalp hastalıkları, obesite, metabolik sendrom üzere rahatsızlıklarla bir ortada bulunabilir. Hastalık genel olarak düzgünleşme ve aktivasyon devirleri ile seyreder.
Sedef hastalığının nedenleri nelerdir?
Sedef hastalığın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik, çevresel ve bağışıklık sistemi ile ilgili birçok faktör rol oynamaktadır. Kalıtsal etkenlerin sedef hastalığında belirleyici bir rol oynadığı kabul edilmektedir. Ailesinde sedef hastalığı olanlarda hastalığın ortaya çıkma riski daha yüksektir. Fakat kalıtım yoluyla direkt hastalığın kendisinin değil, hastalığa karşı bir yatkınlığın geçtiği düşünülmektedir. Kimi ilaçlar ve duygusal dalgalanmalar hastalığı ortaya çıkarabilir yahut etkinleştirebilir. Gerilim, sedef hastalığını artıran faktörlerin başında gelmektedir. Ayrıyeten boğaz ve bedende meydana gelen enfeksiyonlar, bilhassa çocuklardaki sedefi tetikleyen nedenlerdendir.
Sedef hastalığını oluşturan ve şiddetlendiren bir kaç faktör mevcuttur:
1. Gerilim:
Ani şoklar, külfet, gerginlik, sevgi eksikliği, anne – çocuk bağı bozuklukları üzere ruhsal faktörler sedefin ortaya çıkmasına yahut sedefin daha da şiddetlenmesine neden olabilir.
2. Streptokok İnfeksiyonları:
Sedef hastalığı bilhassa çocuklarda, birinci olarak bir streptokok infeksiyonundan 2–3 hafta sonra oluşabilir. Ayrıyeten tekrarlayan enfeksiyonlar hastalık alevlenmesine neden olabilmektedir.
3. Travma:
Derinin zedelenmesine yol açan çeşitli mekanik, fizikî ve kimyasal travmalar, sağlam deri alanlarında sedef yaralarının çıkmasına neden olur. Buna “Köbner fenomeni” denilir.
4. İlaçlar:
Klorokin, lityum, beta blokörler, salisilâtlar sedefi başlatabilir yahut alevlendirebilir.
5. Endokrin Etkenler:
Kalsiyum düşüklüğü ve ayrıyeten hastaların az bir kısmında güneş ışığı yaraların artışına neden olabilmektedir.
Hastalığın karaciğer yahut öteki bir organla ilgisi olmadığı üzere, yenilen yiyeceklerle de hiçbir ilgisi yoktur.
Sedef hastalığının tedavisi var mıdır?
Hastalığın nedeni bilinmediğinden tedavi, belirtilerin şiddetine nazaran planlanmaktadır. Belirtilere yönelik tedavi, olguların birçoklarında klinik düzgünleşme sağlar. Hafif hastalıkta daha çok kremler, losyonlar tercih edilirken hastalık şiddeti arttıkça sistemik tedavi seçeneklerinden hastaya uygun olanlar seçilebilmektedir. Son yıllarda teknolojik gelişmelere paralel olarak sedef hastalığında tesiri hayli yüksek ilaçlar kullanılmaktadır. Ayrıyeten hastalığın hastanın hayatı üzerindeki tesirini göz önünde bulundurmak tedavideki muvaffakiyetin bir modülüdür.
Tedaviye başlamadan evvel hasta, hastalığı hakkında bilgilendirmeli, tedavi ile elde edilen güzelleşmenin her vakit kalıcı olmadığı, bu uygunluk durumunun uzun sürebildiği üzere nükslerin olabileceği anlatılmalıdır.
İlk olarak hastalığın bulaşıcı olmadığı ve dâhili bir hastalığın işareti olmadığı hastaya anlatılmalıdır. Ayrıyeten sedefin kendisinin de önemli bir yan tesir yaratmayacağı hastaya açıklanmalıdır.
Hastalığa neden olan ve alevlenmesine katkıda bulunan tetikleyici etkenlerden sakınması gerektiği söylenmelidir. Hastalar psikiyatrik taraftan desteklenmelidir.
Hastaya yürek verme ve takviye, tedavinin değerli bir kısmını oluşturur. Tedavide maksat hastalığı sonlu deri yaraları seviyesinde tutmak, uzun vadeli güzellik hali sağlamaktır.
Hekim, her hasta için uygun olan tedaviyi farklı başka belirleyecektir. Değerli olan hastayla doktorun karşılıklı itimat ve uyumlarıdır. Hastanın her şeyden evvel güzelleşmeyi istemesi ve tedaviye ahenk göstermesi gerekir. Tedaviler hakkındaki tereddütlerini de tabibine istişareli, kulaktan dolma bilgi yahut komşu teklifleriyle yorum yapmamalı ve tedaviyi bırakmamalıdır.
