Toplumun %1-3’ ünü etkileyen süreklilik gösteren bir deri hastalığıdır. Bir alerji yada mikrobik bir hastalık değildir. Ömür uzunluğu süren alevlenme ve güzelleşme devirleri olan bir hastalıkıtır. Sedef bir kaç döküntü ile hudutlu olabilir yahut deriyi orta-yaygın derecede tutabilir. Birçok insan için sedef hafif seyretmeye meyillidir. Hastalığın bulunduğu deri bölgesi kızarık hale gelir. Üzerinde kalın gümüş renkli kabuklanmalar oluşur. Saçlı deri, diz, dirsek ve sırtın alt kısmı sıklıkla tutulan bölgelerdir.
Sedef hastalığının sebebi nedir?
Sebebi tam olarak bilinmemektedir lakin şimdiki araştırmaların birden fazla bağışıklık sistemi ile alakalı olduğu kanaatindedirler. Sedef hastalığında bağışıklık sistemi her nasılsa tetiklenmiştir, bu da deri hücrelerinin büyümesini hızlandırır. Olağan deri hücreleri 28-30 günde olgunlaşır ve deri yüzeyinden fark edilmeden dökülür. Lakin sedef hastalığında deri hücreleri yalnızca 3-4 günde (7 kat daha hızlı) olgunlaşır ve hücreler yüzeyde yığılarak deriden kalkık kırmızı lezyonları oluşturur. Hastalar deride kaşıma, yolma, yaralanma yahut çok güneş yanığından 10-14 gün sonra beneklenme şeklinde yeni plakların ortaya çıktığını fark eder. Sedef hastalığı birebir vakitte, streptokoksik boğaz iltihabı üzere kimi enfeksiyonlardan sonra, birtakım ilaçların alımıyla birlikte aktivite kazanabilir. Alevlenmeler kış aylarında daha sık rastlanır, zira deri kurur ve güneş ışığı azalmıştır. Çoğunlukla 15-35 yaş ortasında ortaya çıkar. Bununla birlikte bebekler ve yaşlılar dahil rastgele bir yaşta görülebilir.
Sedef hastalığı bulaşıcı mı?
Sedef hastalığı bulaşıcı değildir. Sedef lezyonları göze güzel görünmeyebilir, lakin mikrobik bir hastalık yahut açık bir yara olarak düşünülmemelidir. Sedefli bir kişi, öbür insanların sıhhatini tehdit etmez.
Sedef hastalığı tipleri
Sedef hastalığın değişik halleri vardır. Bu formlar hastalığın biçimi, şiddeti, devam etme müddeti, yerleşim yeri açısından farklı özellikler taşır. En sık görülen formda başlangıçta küçük kırmızı bir kabarıklık vardır.Giderek genişleme ve kabuklanmalar ortaya çıkar. Kabuklar kaldırıldığında altta küçük kırmızı kanama alanları görülür.
- Dizler, dirsekler, kasık bölgesi ve genital bölge, kollar, bacaklar, avuç ve ayak tabanları, saçlı deri, bedendeki kıvrım bölgeleri sedef hastalığının en çok görüldüğü bölgelerdir.
- Tırnakta sedef hastalığı varsa üzerinde nokta formunda çöküntüler görülür. Tırnak yatağı kalınlaşır, peynirimsi bir görünüm alır. Tedavisi zordur.
- Koltukaltında, kasık bölgesinde, genitalde, göğüs altlarında alışılmadık üslupta sedef hastalığı görülebilir.
- Guttat sedef hastalığı ekseriyetle bir boğaz iltihabını takiben görülür. Çoklukla çocuklar etkilenir. Bedende çok sayıda küçük kırmızı, üzeri kabuklu lekeler ortaya çıkar. Haftalar yahut aylar içerisinde zaten kaybolur.
- Sedef hastalığı olan şahıslarda %30’a varan oranlarda eklem iltihaplanması şikayetleri görülür. %5-10’unda çeşitli eklemlerde iltihabi olaydan ötürü fonksiyonel kısıtlılık oluşur. Kimi bireylerde eklem iltihaplanması şikayetleri, deri tutulumu arttığı vakit berbatlaşabilir. Bazen de deri tutulumu düzeldiğinde eklem şikayetleri de düzelir.
Nasıl teşhis konulur ?
Sedef için özel bir kan testi yahut analizi yoktur. Teşhis ekseriyetle tabip tarafından derinin muayenesi ile konur. Şayet kuşku varsa biyopsi ile mutlaklaştırılır.
Nasıl tedavi edilir ?
Amaç iltihabi durumu azaltmak ve derinin kabuklanıp dökülmesini denetim altına almaktır. Nemlendirici krem ve losyonlar deri üzerindeki pulların giderilmesine ve kaşıntının denetim edilmesine yardımcı olur. Tedavi, hastanın genel sıhhati, yaşı, hayat şekli ve sedefin şiddeti göz önünde bulundurularak planlanır. Çeşitli tip tedavilere gerek duyulabilir ve hekimin önerdiği denetimlere riayet etmek gereklidir. Hekim, hastalıklı deri üzerine uygulamak üzere kortizon gibisi eserler, sentetik vitamin D, katran yahut antralin içeren ilaçlar reçete edebilir. Bunlar natürel güneş ışığı yahut ultraviyole ışığı (PUVA yahut darbant UVB)ile birlikte kullanılabilir. Sedef hastalığının kimi formlarının tedavisinde ağızdan alınacak olan ilaçlara gereksinim duyulabilir. Bu tedaviye ek olarak güneş ışığı önerilebilir. Hastaların pek birden fazla güneş ışığından yarar görür. Fakat bu uygulama esnasında dikkatli olunmalıdır. Güneşte çok kalmak hastalığı alevlendirebilir. Alışılmış güneş ışığına emsal bir ışığın kullanıldığı ultraviyole tedavisi muayenehane yahut hastane şartlarında bir deri hastalıkları uzmanı tarafından uygulanabilir.