Tek Ebeveynli Aile Olmak

Aile, anne, baba ve çocuk veya çocuklardan oluşan toplumun en temel kurumlarından biridir. Ancak bu kurum zaman içerisinde çeşitli nedenlerle ayrışmaya giderek sonucunda tek ebeveynli aileyi ortaya çıkardı. Günümüzde, oluşan ailelerin devamlılığı konusunda bir hayli güçlük yaşanmakta ve geçmişten bugüne tarihsel, sosyolojik, psikolojik değişimlerin etkisinde kalarak, artık Dünya genelinde her geçen yıl büyük bir artışla, aile kurumu dağılmaya gitmektedir. Bu dağılımın en büyük sebeplerinden biri boşanmayken, eşlerden birinin ölümü, eşlerden birinin uzun süreli yokluğu ve ebeveynin tercihleri de nedenlerin toplandığı genel başlıklar halinde sınıflandırılmıştır.

Boşanma, karı ve kocanın isteğiyle, aile kurumunun çeşitli nedenlerle devletin resmi kurumlarınca sonlandırılmasıdır. Ülkemizde boşanma sonucu çocuk veya çocukların velayeti, eğer 6 yaşından küçüklerse tercih çocuğa bırakılmaksızın anneye verilmektedir. Anne bu sürecin sonucunda her ne kadar baba hayatta olsa veya çocukların bakımına oldukça katkı sağlayabilse dahi tek ebeveynlik yolunda ilk adımını atmış olur. Eşlerden birinin kaybıyla başlayan tek ebeveynlikte boşanma sonucu başlayan ebeveynlik kadar travmatiktir. Anne veya baba, çocuk veya çocuklarının artık tek başına sorumluluk ve ihtiyaçlarını karşılamak zorunda kalmaktadır. Tüm bunların yanında kalan aile üyelerinde, normal sürece dönme zamanı, önce kişisel başa çıkma becerisine ve aile üyelerinin bağlarına bağlıdır. Ebeveynlerden birinin kaybıyla aile üyelerinde ölümün kabulü güç, derin bir yas söz konusu olmaktadır. Eşlerden birinin çeşitli nedenlerle uzun süreli yok olması, kalan diğer ebeveynin ve çocuklarının stresli ve kaygılı olmalarına neden olabilmektedir. Ebeveynin uzun süreli yokluğun nedeni de aile üyelerinin kaygı düzeylerine etki eder. Askerlik süreci nedeniyle evden ayrılmak durumunda kalan bir ebeveynin, ardında kalan aile üyelerinde, bu durum aylar öncesinden belli olduğu ve gerekli tedbirler alınabildiği için daha sağlıklı atlatılabilirken, ani bir savaşa gitme veya cezaevine konulması halinde, kalan aile üyeleri oldukça yüksek kaygı ve korku esareti altına girer. Bu durumda diğer ebeveyn, iki ebeveynin yerini doldurma çabasıyla çocuk veya çocuklarının ihtiyaçlarını gidermeye çalışır. Bu noktada tek başına sorumlulukları olan ebeveynin kendi sağlık ve ihtiyaçlarını ihmal etmemeyi gözden kaçırmaması gereklidir. Çocuk veya çocuklarının yaşam koşullarını iyi bir düzeyde tutmaya çalışan ebeveynler, bunun kendilerinin hem fiziksel hem de ruhsal iyilik hallerini korumaktan geçtiğini unutmamalıdırlar. Bir diğer tek ebeveynli aile olmak nedenlerinden biri de tercihler, yani kasten veya bilmeden evlilik dışı çocuğun meydana gelmesi veya evlat edinme olabilir. Ülkemizde bu nedenlerle, tercihen tek ebeveynli olan ailelere ılımlı yaklaşımda bulunulması güç olmakta ve bu da tek ebeveynli ailelerde kendilerinden başka sosyal destek kaynağı bulamamalarına yol açmaktadır. Bu yaşanan hem ebeveynin anne veya babalık rolüne hem de çocuk veya çocukların sağlıklı psikososyal gelişimine zarar verebilmektedir.

Tek ebeveynin baba olduğu durumlarda, babalar çocuk veya çocuklarının yeterli sevgi ve ilgiyle büyüyebildiklerinden endişe duyarlarken; Tek ebeveynli anneler, çocuklarının ekonomik geçimlerinden ve çoğalan rollerinin sonucu olarak, çocuklarına ayırabilecekleri zamanın yetersizliğinden endişe etmektedirler.

TEK EBEVEYNLİ AİLELERDE ANNE VEYA BABA NE YAPMALI?

Ülkemizde anne veya babalar, çocuklarının bakımından tek başına sorumluysa, ‘ Hem anne hem baba olmalısın’ telkinleriyle çocuklarına karşı bir rol karmaşası yaşamak zorunda kalabiliyor. Anne veya baba, olmayan ebeveynin boşluğunu doldurmaya çalışmamalı, çocuğunun, babasından ya da annesinden yoksun kalmasının yaşattığı duyguları anlayabilmeli, ilgi ve sevgisiyle bu ihtiyacını olabildiğince gidermeye çalışmalıdır. Ancak rollerde değişiklikler yapılarak, ebeveyn yeri doldurulmamalıdır. Anne veya baba, hem anne hem baba olmak için savaş vermemelidir. Bu çocuk veya çocuklar içinde oldukça karmaşa içeren bir durum oluşturur.

Ebeveyn boşandığı eşiyle ilgili olumsuz söylemlerde bulunmamalı, çocuk veya çocuklarını bir taraftar olmaları konusunda zorlamamalıdırlar. Anne veya babalar, bu durumu biraz daha genelleyip boşanma sürecinin, evden kendi tercihiyle uzakta bulunan bir diğer ebeveynin durumunun, ölen ebeveynin öldüğünün bir sır gibi çocuktan saklı tutulmasının çocuk için daha sağlıklı olduğunu düşünebiliyorlar. Çocuğunuz anne veya babasının hangi nedenlerle yanında olmadığını bilmelidir. Çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine göre uygun bir dil kullanılarak ve çocuğun güven ilişkisi kurduğu kişi veya kişiler tarafından bu durum veya durumlar kendisine açıklanmalıdır. Örneğin çocuk annesinin ölümünü, babasından duymalı, bir başkasından, kapı komşunuzun çocuğundan değil. Bu durumda babasına karşı olan güveninin zedelenme ihtimali olabilir. Çocukta, annesinin ölümünün getirdiği korku ve kaygıların dinginleşebilmesi, kalan ebeveynin desteğiyle sağlanabilir. Çocuklar ebeveynlerin birbirlerine olan öfke veya nefretlerinden sorumlu tutulmamalıdırlar. Çocuk veya çocuklarına karşı böyle bir duygu veya davranış yansıtması yaşayan ebeveynlerin uzman desteği alması gereklidir.

Tek ebeveynli aileler, toplumsal ve bireysel ön yargılardan kurtulmalı ve çevrenin söylentilerinin esareti altına girmemeye özen göstermelidirler.

Tek ebeveynli aile bireyleri, tek ebeveyn olmanın, çocuk veya çocukların tek ebeveynli ailede büyümesinin olumlu ve güçlü yanlarını bulmaya çalışmalı ve bunları aile üyeleri kendi aralarında birbirleriyle konuşmalıdırlar. Aile en büyük duygusal ve sosyal destektir.

Tek ebeveynli çocuk yetiştiren aileler, olabildiğine çocukla özel zaman geçirmeli, çocuk diğer ebeveynin yanına gideceği zamanlarda da diğer ebeveyn, çocukla sürekli iletişim halinde olmalıdır. Karı- kocalık ve anne- babalık ayrımını net çizgilerle ayırmakta fayda vardır. Karı, kocalık görevinden istifa edilebilir, boşanılabilir ancak anne ve babalık görevi ömür boyudur ve boşanma diye bir şey söz konusu değildir.