Ter bezlerinin bir işlevi olan terleme sıcak ve soğuk karşısında bedenin ısı tertibinin sağlayan bir sistemdir. Bedenimizde ekrin ve apokrin olmak üzere iki çeşit ter bezi bulunuyor. Ekrin tipteki ter bezleri bedende yaygın formda bulunurken apoekrin ter bezleri daha çok koltuk altı, ense, göğüs ve pubis gölgesinde yer almaktadır.
Terlemenin temel işlevi beden sıcaklığının ayarlanmasıdır. Berrak ter salgılayan ter bezlerinden salgılanan sıvı (ter) buharlaşma yoluyla uçarak bedenin soğutulmasına yardım eder.
Vücut ısısı beynin hipotalamus bölgesindeki ısı düzenleme merkezi tarafından denetim edilir. Bu süreç berrak ter salgılayan ter bezlerinden ter atılması ve cildin kan akımı düzenlenmesiyle yapılır. Bu merkez yalnızca beden sıcaklığına hassas değildir. Duygusal ve fizikî aktiviteler, hormonlar ve içsel ısıyı artıran hususlar de ısı düzenleme merkezini etkilerler.
Eller ve ayaklardaki ter bezleri birincil olarak duygusal ikazlarla (stres, heyecan, korku, sinirlenme) çalışmasına karşılık, koltuk altı ter bezleri hem duygusal hem de ısı düzenleme ihtarlarıyla çalışırlar.
Beynin ısı düzenleme merkezinden çıkan ihtarlar; otonom (istemsiz) hudut sisteminin bir kısmı olan sempatik hudut sistemi tarafından derideki ter bezlerine iletilir ve ter salgılanır. Berrak ve kıvamlı ter salgılayan her iki tıp ter bezleri de sempatik hudut sistemi tarafından uyarılır.
Aşırı Terleme
Vücudun kendisini soğutmak için günde 4-5 kez terlemesi olağan olarak kabul edilir. Terlemenin günlük hayatı etkileyecek derecede fazla olmasına hiperhidroz (aşırı terleme) ismi verilmektedir.
Aşırı terleme olan bireylerde ter bezlerinin yapısında, sayısında ve büyüklüğünde bir anormallik yoktur. Ter bezinin olağan duygusal ve fizikî ihtarlara karşı karşılığında ve ter üretiminde bir artış vardır.
Aşırı terleme, kişinin şahsî imgesini, öteki şahıslarla alaka kurmasını, iş randımanını, meslek seçimini, ruhsal sıhhatini ve hayat kalitesini çok olumsuz etkileyebilir.
Ter salgısı otonom (kendiliğinden çalışan) hudut sisteminin bir kısmı olan sempatik sistem tarafından ayarlanır. Bu sistemi etkileyen durumlar çok ter salgısına neden olur. Hastalık hiçbir nedene bağlı olmadan ortaya çıkabileceği üzere, birçok farklı hastalığın belirtisi olabilir. Bir nedene bağlı olmayan çok terleme ekseriyetle bölgeseldir. Ayak, el, koltuk altı ve yüz bölgelerinde farklı karışımlar ve derecelerde ortaya çıkar.
Hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkan çok terlemeler ekseriyetle bedenin birçoklarını etkileyen yaygın durumlardır. Terlemeye neden olan bir hastalık tespit edilirse öncelikle bu düzeltilir. Tedavi seçenekleri; tesir mühleti, yan tesirleri, terlemenin şiddeti ve bölgelere nazaran değişebilir.
Aşırı Terlemede Tedavi Seçenekleri
Hiperhidroz tedavisi haricen kullanılan ilaçlar, sistemik ilaçlar, İyontoforez, cerrahi tedavi ve botoks enjeksiyonu olarak sınıflandırılıyor.
Krem ve topikal kullanılan ilaçlar
Hafif terlemelerde terleyen bölgeye lokal olarak uygulanan krem, losyon yahut deodorant formundaki ilaçlar terleme önleyici olarak birinci önerilen kolay tedavi halidir.
İyontoforez
Orta şiddette el ve ayak terlemelerinde kullanılabilir. Koltuk altı terlemelerinde pek tesirli değildir. Eller ve/veya ayaklar içinde elektrolit solüsyonu yahut metal plaka bulunan küvete konulur. Aygıt ile insanı rahatsız etmeyen düşük şiddette elektrik akımı verilir. Elektrik akımının etkilediği iyonlarının ter kanallarını tıkaması ile terleme bir mühlet durur..
Botoks
Koltuk altı, el ve ayak terlemelerinde kullanılabilen bir tedavidir. Hudut iletiminde süreksiz olarak felç oluşturur. Çok terleme olan bölgede sempatik hudut iletimini engelleyerek ter bezlerinden ter üretimini önler. Terleme olan bölge işaretlenerek deri içi enjeksiyonlar gerçekleştirilir. Tedaviden sonra enjeksiyon yerlerinde birkaç gün devam eden ağrılar olabilir. Tedavinin tesiri birkaç saat yahut gün sonra ortaya çıkar. Birinci uygulamadan sonra ikinci seans 2-3 hafta sonra yapılır. Tesiri süreksiz (6-8 ay) olduğundan tedavinin tekrarı gerekir. El ve ayak terlemelerinde de uygulanabilir.
Sistemik ilaç tedavileri
Genel beden terlemelerinde, başka sistemlerin uygulanamadığı terlemelerde, kısa vadeli tesir beklenen durumlarda ağızdan alınan ilaç formunda tedaviler uygulanabilir. Sistemik tedavide kullanılan ilaçlar içinde: Antikolinerjikler, Benzodiazepinler, Diltiazem, Clonidin ve öbür ilaçlar sayılabilir. Sistemik tedavide kullanılan antikolinerjik ilaçların ise terlemeyi azaltıcı tesirlerinin yanında ağız kuruluğu, görme bozukluğu, kabızlık, kalp çarpıntısı üzere kıymetli yan tesirleri nedeniyle bu küme ilaçların, hiperhidroz tedavisinde çoklukla kullanılmıyor.
Cerrahi (sempatektomi)
Çok şiddetli terlemelerde tahlil sağlayan bir prosedürdür. Genel anestezi (tam ahenge narkozu) altında uygulanır.
