Travma Nedir ve Nasıl Baş Edebiliriz?

Psikolojik travma, kişinin sınırlarını zorlayan şekilde beklemediği bir olaya maruz kalmasıdır.

Bu olaylar; savaş, doğal afet, kaza, yangın ve kişiler arası şiddet gibi farklı türden acı verici olaylardır. Bireyler, aileler veya tüm toplum bu olaylardan etkilenebilir.Ancak her bireyin etkilenme şekli kendi içinde farklılıklar göstermektedir. Kişilerin verdiği tepkilerin doğası ve şiddeti bir dizi faktöre bağlıdır:

• Yaşadıkları olayın doğası ve şiddeti,

• Hayatlarında başkalarından aldıkları sosyal destek sistemi, • Fiziksel sağlık,

• Kişisel ve ailesel psikolojik sağlık sorunları öyküsü,

• Kültürel geçmiş ve gelenekler,

• Yaş

Her insan, hayatın zorluklarıyla başa çıkmak için güçlü yönlere ve yeteneklere sahiptir. Öte yandan, bazı insanlar bu zorlukluklardan kolayca zarar görür ve extradan yardıma ihtiyaç duyabilirler. Bunlardan kişinin işlevlerini bozacak kadar şiddetli olanlar ilk bir ay için Akut Stres Bozukluğu, bir aydan sonraki dönem Travma Sonrası Stres Bozukluğu olarak adlandırılır.

Akut Stres Bozukluğu vücudumuzun anormal bir olay karşısında normal tepki verdiği süreçtir. Fakat bu süreç bir aydan uzun sürüyorsa bir ruh sağlığı uzmanından destek alınması gerekmektedir.

Afet ve Acil Durum Sonrası Gözlemlenebilecek Tepkiler Nelerdir?

Bu tepkileri dört ana başlığa ayrılmaktadırlar: Fiziksel tepkiler, duygusal tepkiler, zihinsel tepkiler ve davranışsal tepkilerdir.

Fiziksel tepkiler

• Baş ve sırt ağrısı, baş dönmesi, yorgunluk,

• Nefes darlığı, göğüste ağrısı, çarpıntı ve göğüste sıkışma,

• Uyuşma, karıncalanma, ateş basmaları , baş dönmesi, kas gerginlikleri, açıklanamayan titreme, huzursuzluk, vb.

• Sindirim rahatsızlıkları (Mide şikayetleri),

• Deri rahatsızlıkları (Kaşıntı, egzama vb.),

• Uyku ve iştah bozuklukları (artışı ya da azalması)

Duygusal tepkiler

• Donakalma ya da panik olma,

• Üzüntü, öfke, tahammülsüzlük, korku gibi duyguları daha yoğun yaşama,

• Heyecanlanma, kendini veya başkalarını suçlama, güvensizlik, utanç, muhtaç ve gerçek hayattan kopuk hissetme,

• Hayata karşı; içine kapanık, karamsar, çaresiz, isteksiz ve umutsuz hissetmek

• Hissizlik,

• Her zaman yanınızda birinin olmasanı istemek veya yalnız olmak,

• Gerginlik ve kaygı yaşama,

• Haksızlığa uğradığı hissi,

Zihinsel tepkiler

• Olayı aklından çıkaramama, olay ile ilgili tekrarlanan düşünceler ve hayaller kurma, • Olayla ilgili olumsuz rüya görme,

• Kararsızlık, düşüncelerini tek bir konu üzerinde toplayamama

• Uygunsuz suçluluk duyguları

Davranışsal tepkiler

• Olayları hatırlatan kişiler ya da faaliyetlerden uzak durma eğilimi, • Çabuk sinirlenme ve saldırgan davranışların artışı,

• Çok konuşma ya da konuşamama,

• Problem çözme becerisinde azalma,

• Kişilerarası ilişkilerde bozulma,

• Günlük hayatta işlevselliğin bozulması ve sorumluluklarını yerine getirememe • Tekrarlana ölüm ve intihar düşünceleri,

İYİ HİSSETMEK İÇİN NELER YAPABİLİRİZ?

• Öncelikle bu olayda yalnız değilsiniz, unutmayın ki sizinle birlikte birçok kişi bu olaydan etkilenebilir ve sizde de benzer duygular olabilir.

• Sürecin başında olayı kabullenmekte zorlanabilirsiniz ancak zaman geçtikçe bu süreci kabullenmeniz daha kolay olacaktır.

• Bu süreçte yalnız kalmamaya ve sevdiklerinizle vakit geçirmeye özen gösterebilirsiniz.

• Duygularınız hakkında konuşmaktan ve paylaşmaktan çekinmeyin.

• Çevrenizdeki insanlara yardım edin, yardımlaşmak sosyal destek olmak size de iyi gelecektir.

• Kendinizi eve kapatmak yerine dışarı çıkıp, biraz temiz hava alabilir, yürüyüş gibi aktiviteler yapabilirsiniz.

• Yaşadığınız olumsuz olayları sürekli düşünmemek için kendinizi iyi hissettirecek bir çaba bulabilirsiniz.

• Sevdiğiniz veya keyif aldığınız şeyleri yapabilirsiniz (örgü örme, arkadaşlarla buluşma, spor yapmak, gevşeme egzersizleri, nefes egzersizleri vb.).

• Yapabildiğiniz kadar, günlük hayatınızda yaptığınız rutin işleri (işe gitmek, yemek yapmak, markete gitme vb.) yapmaya devam edin.

• Uyku düzeninize ve beslenmenize dikkat edin.

• Neyin kontrolümüz altında olduğunu ve neyin iyi gittiğini fark etmek.

• Pasif iyimserlikten yerine aktif umudu beslemek.

• Fark yaratabilicek, yapabileceğimiz küçük şeyler hakkında konuşmak.

• Yaşadığınız olaylardan sonra fiziksel ve ruhsal reaksiyonlarınız için ilaç (ağrı kesici, uyku hapı vb.) kullanma ihtiyacı hissederseniz, öncelikle bir hekime başvurunuz ve ilaçlarınızı doktor kontrolünde kullanınız.

RUH SAĞLIĞI UZMANINA NE ZAMAN BAŞVURMALIYIZ?

• Yaşadığınız stres tepkileri afet ve acil durum öncesinde mevcutsa ve bununla birlikte artmışsa,

• Afet ve acil durum sonrasında belirtilen tepkiler azalmıyor ve günlük hayatınızın işlevselliğini engelleyecek şekilde artıyorsa,

• Aşırı umutsuzluk, aşırı sinirlilik, sürekli uyku hali (yataktan kalkamama) veya uykusuzluk çekiyorsanız,

• Yaşadığınız stresi yenmek için size fiziksel ve zihinsel olarak zarar verebilecek alışkanlıklar ediniyorsanız,

• Kendinize veya yakınlarınıza zarar verme gibi düşünceler aklınıza gelirse, bir uzmandan destek almanız önemlidir.