Veneryal hastalıklar cinsel ilgi yahut yakın beden teması ile bulaşan enfeksiyonlardır. Cinsel özgürlüğün artması, birinci cinsel bağın erken yaşlarda olması ve çoklu cinsel eş veneryal hastalıkların görülme sıklığını artırmaktadır. Bu husustaki bilgisizlik, eğitimin eksik ve yetersiz oluşu yahut utanma, yargılanma üzere nedenlerle yardım istenmemesi de cinsel ilgiyle bulaşan enfeksiyonların yayılmasını kolaylaştırmaktadır. Ergenlikle birlikte cinsel hayata atılacak hakikat adımlar herkesin hakkıdır. Bu da lakin gerçek ve emniyetli bilgiyle mümkündür.
Cinsel bağlantıyla bulaşan hastalıklar (CİBH) vajinal, anal, oral seksle yahut genital bölgelerin yakın temasıyla bulaşabilmektedir. Kondom kullanımı birtakım veneryal hastalıkların bulaşıcılığını maniler, kimileri ise hayli azaltır. Kimi veneryal hastalıklarda kondomun korumadığı bölgelerdeki deri teması nedeniyle bulaşıcılık ne yazık ki vardır. Uyuşturucu kullananlarda ortak enjektör kullanımı öteki bir bulaşma yoludur. Yeniden anneden bebeğe de bulaşabilir.
CİBH sanılanın tersine oldukça sık görülür. Dünyada en çok ABD’de yaygındır ve yapılan araştırmalarda veneryal hastalıkların 2/3’ünün 25 yaş altındaki gençlerde görüldüğü saptanmıştır. ABD’de cinsel olarak etkin gençlerin dörtte birine 21 yaşına gelmeden CİBH bulaştığı bildirilmiştir.
Herkese CİBH bulaşabilir. Çoğunlukla bir kişinin veneryal hastalığı olup olmadığını anlayamazsınız. Bazen bunu bulaştıran kişi de farkında değildir. Bir kezlik cinsel bağda bile CİBH alabilirsiniz. Cinsiyet, yaş, sosyoekonomik durum, pak ve titiz olma yahut cinsel bağlantı hali ne yazık ki CİBH bulaşma riskini değiştirmez. CİBH riski için kim olduğunuz değil, bu hususta ne kadar bilgili olduğunuz ve nasıl davrandığınız önemlidir.
Yirmiden fazla CİBH vardır. En sık görülenleri genital siğiller (HPV), genital uçuk (HSV), molluskum kontagiozum, frengi (sifiliz), uyuz, kasık bitlenmesi, klamidya, gonore ve öbür üretrit enfeksiyonları, hepatit B ve C ile HIV/AIDS’dir.
CİBH olup olmadığını nasıl anlayabilirsiniz?
CİBH olup olmadığını ancak bu mevzuda uzman bir tabip anlayabilir. Uzmanlık branşı olarak “Deri ve Zührevi Hastalıklar” uzmanından yardım alabilirsiniz. Bazen bilhassa öbür hastalıklarla karışması nedeniyle cinsiyetinize nazaran jinekoloji yahut üroloji uzmanından yardım alabilirsiniz. Aşağıdakilerden rastgele biri sizde yahut eşinizde/sevgiliniz de varsa mutlaka bir uzman tabibe başvurmalısınız.
-
Vajina yahut penisten akıntı olduğunda
-
Genital bölgede kızarıklık, kabuklanma yahut şişlik varsa
-
Genital bölgede belirgin kaşıntı yahut acı/ağrı varsa
-
İdrar rengi bulanıksa, kokusu farklıysa veya idrar yaparken ağrı/acı varsa
-
Genital bölge, makat etrafı, ağız içi yahut boğazda su dolu kabarcıklar yahut yaralar olduysa
Yukarıdakilerden birine bilhassa karnın alt bölgesinde ağrı/rahatsızlık hissi yahut ateş, lenf bezlerinde şişlik ve genel hastalık hissi eşlik ediyorsa hiç vakit kaybetmeden bir uzman tabibe başvurmalısınız.
Bazı kişilerde özellikle bayanlarda bu enfeksiyonlar hiç belirti vermeyebilir lakin bulaşıcılıkları devam eder, o yüzden yıllık CİBH check-up ve gerekli testler yapılmalıdır.
Kendinizde CİBH olduğunu düşünüyorsanız utanmanıza, korkmanıza yahut kendinizi hatalı hissetmenize gerek yok. Veneryal hastalıklar epey sık görülen enfeksiyonlardır ve kendiliğinden iyileşmez. Bu nedenle hekiminizden randevu alarak işe başlayın. CİBH olup olmadığını ve varsa hangisi olduğunu lakin muayene ve gerekli testlerle öğrenebilir ve uygun tedaviyi alabilirsiniz. Siz ve doktorunuz dışında kimse sizin veneryal enfeksiyonunuz olup olmadığınızı anlayamaz. Ne yazık ki siz de oburlarının CİBH taşıyıp taşımadığını bilemezsiniz. Bu nedenle hiç kimseyle cinsel alaka için “tamamen güvenli” diyemezsiniz.
Hamile bayanlar için CİBH daha da değerlidir. Mutlaka gebelik başlangıcında test yapılmalıdır. Zira CİBH olması durumunda düşük yahut erken doğum olabilir ve hastalık bebeğe bulaşabilir.
CİBH’nı anlamak ve bulaşmasını engellemek için kıymetli noktalar
-
CİBH bulaşma riskini %100 önlemek lakin hiç genital, anal yahut oral seks yapılmaması yahut hayat uzunluğu CİBH ile karşılaşmamış tek bir eşle birlikte olmakla mümkün.
Bakire olsanız bile CİBH bulaşabilir. Oral seks yahut genital bölge derisinin teması bulaş için kafidir. -
Kondom kullanımı ile bilhassa vajinal sıvı, semen yahut kanla bulaşan CİBH’dan korunabilirsiniz, üretrit yapan klamidya, gonore üzere enfeksiyonlar, hepatit B ve C ile HIV/AIDS bunların en sık görülenleridir. Ancak lateks yapıda olan kondomların uygun kullanımıyla bu mümkündür.
-
Genital siğiller, uçuk, molluskum, frengi, uyuz ve kasık bitlenmesi üzere derinin temasıyla bulaşan hastalıklardan kondomla korunmak ne yazık ki kâfi değil. Bu hastalıklara özgü belirtileri öğrenerek cinsel ilgi öncesi karşınızdaki şahısta bunlara ilişkin bulgu fark ederseniz birinci önce uzman doktordan muayene ve gerekli testler konusunda yardım alabilirsiniz.
-
Ne kadar çok kişiyle cinsel münasebet yaşarsanız CİBH bulaşma riskiniz o kadar artar.
-
Siz tek bireyle cinsel münasebet yaşasanız bile karşı taraf diğerleriyle cinsel ilgi yaşıyorsa size CİBH bulaşma riski var.
-
Bir cinsel münasebetle birden fazla CİBH almak mümkün, üstelik bazıları öteki CİBH bulaşma riskini de artırır.
-
Daha evvelden tedavi olmuş olsanız bile aynı CİBH’ı tekrar almanız mümkün. Cinsel eşlerin her ikisinin de eş vakitli tedavi olmaması durumunda hastalık daima bir bireyden başkasına bulaşacaktır.
-
Tedavi edilmemiş CİBH önemli sıhhat sorunlarına ve infertiliteye yol açabilir, bazı sağlık sorunları yıllar sonra bile ortaya çıkabilir.
-
Bir şahısta veneryal bir enfeksiyon vardır ama hastalık belirti ve bulgusu olmayabilir ve bulaştırıcılığı devam eder.
-
CİBH belirti ve bulguları genital ve anal bölge dışında da görülebilir. Ağız içi, tüm beden derisi yahut yalnızca kanda CİBH bulgusu olabilir ve her cins cinsel alakayla bulaştırıcılık devam eder.
-
Kendinizde yahut cinsel eşinizde CİBH olduğundan şüpheleniyorsanız çabucak uzman bir tabibe muayene olmanız, gerekli testleri yaptırmanız ve uygun tedaviyi almanız gerekir. Kendi sıhhatinizi müdafaanız ve diğerlerine bulaştırma riskinizi engellemeniz lakin bu formda mümkün.
Kendinize CİBH bulaşma riskini azaltmak için neler yapabilirsiniz?
Seksüel olarak etkinseniz CİBH bulaşma riskiniz var ama bu riski azaltmanız da epey kolay.
-
Seksüel eşlerinizin sayısını azaltın.
-
Alkol ve uyuşturucu kullanımının daha kolay cinsel bağa girmenize neden olduğunu ve kendinizi korumanızı zorlaştırdığını unutmayın.
-
CİBH belirtileri konusunda bilgilenin, şüphelendiğinizde doktorunuza başvurun veya sistemli aralıklarla gerekli tetkiklerinizi yaptırın.
-
Cinsel bağlantı yaşamak istediğiniz kişiye CİBH’ı olup olmadığını sorabilir veya test yaptırmasını isteyebilirsiniz.
-
Cinsel bağlantı öncesi ve tüm cinsel bağlantı sırasında lateks kondom kullanın. Kondomla bir arada spermisid içeren köpük, jel yahut kremlerin kullanılması CİBH bulaş riskini azaltacaktır. Fakat kayganlaştırıcı jeller yahut uygun formda ve vaktinde kullanılmayan kondomların koruyuculuğunun azalacağını unutmayın. Ayrıyeten kondomların CİBH bulaşmasından korunmada ne yazık ki kusursuz olmadıklarını akılda tutun. Kondomun korumadığı alanlardan temasla hala kimi CİBH’lar bulaşabilir.
-
Doğum denetim hapları gebelikten korur, CİBH’dan değil.
-
Bazı CİBH’dan aşıyla korunmak mümkün. Hepatit B ve HPV’ye karşı ülkemizde aşılar var. Hepatit B’ye karşı kanda gözetici antikorunuz yoksa aşı olun. Genital siğillerin %80-90’dan aşıyla korunmak mümkün. HPV aşıları için en ülkü yaş kız ve erkeklerde 11-14 yaş lakin bayanlarda 26, erkeklerde 21 yaşa kadar cinsel alaka olsa hatta siğil görülse bile yapılması öneriliyor. Erkeklerde cinsel eş seçimi erkekse yahut bağışıklık durumunun baskılandığı hastalık durumu kelam hususuysa 26 yaşa kadar bu müddet uzatılıyor. Önerilen yaş hudutları bunlar olsa da bireye mahsus farklılıklar olabilir, bu hususla ilgili daha detaylı bilgiyi uzman tabiplerden alabilirsiniz.
-
Sizde yahut cinsel eşinizde CİBH olduğundan şüpheleniyorsanız mutlaka bu mevzuyu konuşun ve bir arada tedavi alın. Bu mevzuda konuşmak güç olabilir lakin başlangıçta açık ve dürüst olmak sonraki oluşacak sorunları engelleyecektir.
-
CİBH konusunda ne yazık ki çok fazla yanlış bilgi var. Bu hususla ilgili yakınlarınızdan, sizden daha deneyimli gördüğünüz kimselerden yahut internetten yanlış bilgiler edinebilme olasılığınız epey yüksek. Bu hususla ilgili yeterli ve hakikat bilgiyi sağlam kaynaklardan öğrenmenizin çok değerli olduğunu unutmayınız.
