Isı, elektrik, kimyasal unsurlar ve radyasyon üzere tesirler sonucunda deride ve öbür derin beden dokularında meydana gelen hasarlar yanık olarak tanımlanmaktadırlar. En sık karşımıza termal yanıklar olarak nitelendirilen ısı ile direkt alakalı yanıklar karşımıza çıkmaktadır. Termal yanıklar ateş, ya da alev ile direkt temas ya da sıcak cisimler, (sıcak su, sıcak yağ, sıcak süt v.b.) ile oluşmaktadırlar.
Yanıkların Derinliğine Nazaran Sınıflandırılması
1.derece yanıklar derinin en üst katmanını tesirler. Yanık bölgesinde ağrı ve hassasiyet vardır. Güneş yanıkları ve sıvı dökülmesi soncu oluşan yüzeyel yanıklar bu tip yanıklardır. Yüzeyel olarak tesirli ağrı kesici ve deriyi yumuşak tutucu kremler ve pomatlar ile tedavi edilebilir. 1-2 hafta içinde yanık bölgesindeki deri soyulur ve hafif kızarık deri görülür. Vakit içinde deri olağan haline gelir ve iz kalmaz.
2. ve 3.derece yanıklarda deri üst katmanı büsbütün yanmıştır. Düzgünleşme deri alt katmanındaki yağ bezleri, ter bezleri ve kıl köklerinden hücrelerin çoğalmasıyla oluşur. Güzelleşmeyi sağlayan deri eklerindeki kayıp ölçüsüne nazaran 2. derece yanıklar yüzeyel ve derin olarak iki alt sınıfa ayrılır. Yüzeyel 2. Derece yanıkta iz kalmaz fakat derin 2. derece yanık iz bırakarak güzelleşir. Yanık bölgesindeki su dolu kabarcıklar korunmaya çalışılmalıdır. Uygun pansumanlar ile takip edilir. Yüz dışındaki bölgelerin kapalı pansuman ile takip edilmesi gerekir. Halk ortasında yanık bölgesinın açık tedavi edilmesi inancı yanlış bir bilgilenmedir. Bilinçsiz yapılan bakım 2. derece yanığın 3. dereceye gelişmesine neden olabilir. Güzelleşme müddeti yüzeyel yanıklarda 1 hafta ile 10 gün ortasındadır. Derin 2. derece yanıklar ise 2-3 haftada güzelleşir.
4.derece yanıklarda deriyi yenileyecek deri ekleri kalmamıştır. İyleşme yanık kenarlarından gelişen deri ile oluşur ve rahatsız edecek yara izi gelişir. Berbat yara güzelleşmesini önlemek için yanık bölgesine deri nakli yapılabilir. Küçük alanlar pansumanlarla iz bırakarak güzelleşirken büyük alanların uygunlaşması çok vakit alır ve bu müddet içinde enfeksiyon gelişirse hayati tehlike oluşabilir. Eklem ve boyun bölgesindeki yanılar eklem ve boyun hareketlerinin kısıtlanmasına neden olabilir. Deri nakli güzelleşmeyi hızlandırır ve işlev kaybı gelişmesini önler. Deri nakli yapılan alanlarda iz daha az gelişir. Geç devirde müsaade azaltılması için deri nakli operasyonları yararlı olabilir.
2. derece ve 3. derece yanıkların tedavisi yanık uzmanı tarafından yapılmalıdır. Bu tip yanıklar mümkün olduğu kadar kapalı pansumanlar ile takip edilmelidir.
Yanıkların Yüzde ve Derecelerine Nazaran Sınıflandırılması
Yanıklar yanık yüzdelerine ve derecelerine nazaran majör minör ve orta seviye yanıklar olarak sınıflandırılmaktadır.
Majör Yanıklar
İnhalasyon yanıkları, yüz – boyun yanıkları, perine yanıkları, elektrik yanıkları, öteki tavmalarla birlikte olan ve kırıklarla birlikte olan yanıklar, ve kronik hastalığı olan, hassas hasta kümelerinde görülen yanık olguları majör yanıklar olarak değerlendirilmelidir. Tekrar %10 dan fazla 3. derece yanığı olan bireyler, %20 den faczla 2. derece yanığı olan, 10 yaş altı ve 50 yaş üstü bireyler ve %25 den fazla 2 derece yanığı olan tüm şahıslar majaor yanık sınıfında değerlendirilmelidir.
Orta Düzey Yanıklar
%10 dan az 3. derece yanıklı bireyler, %10-20 ortasında 2 derece yanığı olan 10 yaş altı ve 50 yaş üstü bireyler, %15-25 ortasında 2. derece yanığı olan 10-50 yaş ortasındaki bireyler orta düzeyli yanık olarak değerlendirilmelidir.
Minör Yanıklar
%2′ den az 3. derece yanıklar, %10′ dan az 2. derece yanığı olan 10 yaş altı ve 50 yaş üstü bireyler, %15 den az 2. derece yanığı olan tüm olaylar minör yanık olarak değerlendirilmelidir.
