Yaz periyodunda hava sıcaklığı ile oluşan terleme mantar enfeksiyonlarına, havuz, spor salonları üzere toplu alanlar ise mantar enfeksiyonlarının yanı sıra siğil, molloskum üzere viral hastalıklara taban hazırlamaktadır.
1-Molloskum Kontagiozum:
Molloskum kontagiozum viral bir hastalıktır. Beşerden beşere yakın temas ile bulaşır. Cinsel ilgi, direk temas, havlu ve çarşaf gibisi ortak kullanılan eşyalar bulaşmada tesirlidir. Hastalık deriye sonludur ve lezyonların yaygınlığı kişinin beden direncine bağlıdır. Atopik dediğimiz allerjik bünyeli çocuklarda molloskum lezyonları yayılma eğilimindedir. Lezyonlar ekseriyetle genital bölge ve makat civarında sivilce gibisi ancak daha sert ve göbekli kabartılar formunda birbirine yakın biçimde sıralanır. Kabarıklıklar sıkıldığı vakit içinden beyazımsı bir malzeme çıkar. Teşhis dikkatli bir muayene ile konulabilir. Kısa müddette güzelleşmeyen lezyonların yayılmasını önlemek için lokal anestezik kremler sürüldükten sonra elektrokoter ile yakılarak, nitrojen oksit gazı (krioterapi) ile dondurularak yahut Kantharidin içeren solüsyonlar ile tedavisi yapılabilir.
2-Viral siğiller:
Viral siğillerde etken human papilloma virüs (HPV) dür. Etken beşerden beşere, hayvandan beşere veya beşerden hayvanlara yakın temas ile bulaşır. Enfeksiyonun olduğu hastalar virusü bedenlerinin değişik yerlerine yayabilirler(otoinokülasyon). Hastalığın inkübasyon müddeti epey değişkendir. HPV virusunun kimi tipleri (tip 6,8,11 vb.) kanserojendir. Bayan hastalarda serviks kanserine, erkeklerde penis kanserine neden olabilmektedir. Bütün dünyada bu kanserojen tiplere karşı hami olarak 3 doz halinde yapılan HPV aşıları geliştirilmiştir. HPV aşısı 2007 yılında beri ABD ve ülkemizde bulunmaktadır. Aşının 12-15 yaşından itibaren kız çocuklarına yapılması uygundur. Aşı uygulaması en geç 26 yaşına kadar yapılmalıdır. Son periyotta aşı yurtdışında erkeklere de uygulanmaya başlanmıştır. Aşının koruyuculuğu %90 dır. HPV aşısının tip 16,18, 6 ve11’e karşı koruyuculuğu vardır. Piyasaya sunulmuş olan iki aşı (Gardasil) ve (Cervarix) koyucu hedefli yapılan aşılardır. Genital siğil saptanan erkek hastaların bayan partnerlerinin serviks ağzından kesinlikle smear alınmalıdır. Hamilelerde oluşan genital siğillerde HPV virusunun bebeğe geçme riski nedeniyle doğum sezaryen ile yaptırılmalıdır.
Siğiller el, ayak,yüz, ağıziçi, genital bölge ve makat bölgesi üzere birçok yerde görülebilir. Ayakaltı siğileri nasırlarla karışır. Genital siğillerde cinsel temas, öteki yerlerde görülen siğillerde ise ,havuz, toplu ömür alanları, spor salonları, el sıkışma, öpüşme bulaşta epey değerlidir. Tırnak etrafı siğiller tırnak yeme alışkanlığı olan ve manikür pedikür yaptıranlarda daha sık görülür. Klinik olarak deri renginde yahut kahverengi renkte yüzeyden kabarık, sert ve yüzeyleri pürtüklü lezyonlar biçiminde ortaya çıkar. Olağanda ağrısız lezyonlardır. Lakin ayakaltı siğilleri ağrılıdır. Siğillerin oynanması, koparılması ve tedavisinin geciktirilmesi yayılmasına neden olur. Teşhis klinik olarak konur. Virus tiplendirmesi PCR denilen bir teknikle yapılır.
Tedavide küçük ve az sayıda siğillerde lokal destrüksiyon yapan asidik solüsyonlar tercih edilebilir. Çok sayıda ve büyük siğillerde ise kriyoterapi dediğimiz -196 C de sıvı nitrojen oksid gazı ile dondurma, elektrokoter dediğimiz ısı ile yakma süreçleri tedavide tercih edilmelidir. Çocuklarda uygulaması ağrısız olan Kantharidin içeren solüsyonlar tercih edilmektedir. Ayrıyeten bağışıklık sistemini desteklemek için yeşil çay, ekenezya üzere eserlerde tedaviye eklenebilir.
3-Pitriazis Versikolor:
Ülkemizde ve dünyada en sık rastlanan hastalıklardan biridir. Halk ortasında samyeli olarak da isimlendirilir. Etken Malassezia furfur isminde derinin olağan florasında bulunan bir mantardır. Bu mantarın nemlilik terleme üzere uygun şartları bulduğunda derinin üst tabaklarında kolonizasyonunun artması sonucu ortaya çıkan pigment değişiklikleri ile kendini gösteren yüzeyel bir mantar enfeksiyonudur. Hastalık daha çok ergenlik çağında ortaya çıkar. Her iki cinsiyeti eşit olarak tesirler. Terlemesi ağır olan bebeklerde de görülebilmektedir. Klinik olarak en sık gövde de olmak üzere uzunluğunda ve ekstremitelerin üst kısımlarında çok sayıda deri düzeyinde sütlü kahverenkli lekeler şeklinde görülebileceği üzere deride renk açılması biçiminde de görülebilen lezyonlarla karekterizedir. Etken olan mantar deride olağan pigmentasyon sürecini engellediği için lezyonlar açıklı yoğunlu renkte olabilmektedir. Lezyonlar genellikle yağ bezlerinden güçlü alanlarda lokalizedir. Beşerden beşere bulaş hayli enderdir. Enfeksiyon çok terleyen, bedeni daima ıslak ve nemli olanlarda, uzun periyodik geniş spektrumlu antibiyotik ve topikal kortizonlu krem kullananlarda ve diabet hastalarında daha sık gözlenir.
Tanı klinik olarak ve lezyondan alınan deri kazıntısının kolay bir KOH ile incelenmesi ile konur. Ayrıyeten wood ışığı ile yapılan muayenede lezyonlar üzerinde sarı-yeşil bir floresans saptanır. Lezyon üzeri hafif bir halde kazındığında pullanma (yonga belirtisi) gözlenir. Bu süreçte teşhiste yardımcıdır.
Tedavide topikal yahut oral antifungal ilaçlar kullanılmaktadır. Tedavi sonrası renk değişikliği birkaç ay devam edebilmektedir. Pitriazis versikolor tekrarlama eğilimi olan bir hastalıktır. Bu nedenle antifungal şampuanlar ayda bir yahut birkaç kere banyoda tekrarlanmalı, beden nemli bırakılmamalıdır.
4- Ayak ve Kasık mantar enfeksiyonları:
Ayak mantarları:
Ayaklarda gözlenen mantar enfeksiyonları esas dört tiptir;
1-Veziküler tip
2-İnterdigital (parmakarası) tip
3-Hiperkeratozik tip (mokasen)
En çok yetişkin erkeklerde görülen tinea pedis en sık karşılaşılan dermatolojik hastalıktır. Halk ortasında Celalettin muhtar ismiyle da bilinmektedir. En sık etkenler Trichophyton rubrum, Trichophyton mentagrophytes ve E. Floccosum’dur. Ayak terlemesi, arteriyal ve venöz sirkülasyon bozukluğu, ayakların nemli bırakılması, diabet hastalığı ve yaşlılık ayak mantar enfeksiyonlarını kolaylaştırır. Klinik olarak ayakparmakaralarında çatlaklar, sulantılı lezyonlar, ayakaltlarında kızarıklık ve içi su dolu kabarcıklar, bazende kuruluk ve pullanma biçiminde görülür. Hastalar kaşıntı ve ayak kokusundan rahatsız olurlar. Havuzlar, spor salonu, sauna üzere toplu hayat alanları, manikür, pedikür üzere süreçler ve aile bireylerinde varolan mantar enfeksiyonları yayılımda değerlidir. Teşhis ayak derisinden alınan kazıtının KOH ile muamele edilip, mikroskop altında direkt incelenmesi ve Saboroud agar besiyerine ekilmesi yani kültür ile konur. Tedavide topikal antifungal ilaçlar 6-8 hafta müddet ile kullanılmalıdır. Bazen tedaviye oral antifungaller 3-4 hafta mühlet ile eklenebilmektedir (özellikle hiperkeratozik ve veziküler tip mantarlarda). Ayak mantarı olan hastaların bulaştırıcılık tarafından dikkatli olmaları enfeksiyondan korunma açısından kıymetlidir.
Kasık mantarı:
Tinea inguinalis, uyluk ve kasık bölgesinde ortaya çıkan bir mantar enfeksiyonudur. Sıklıkla erkeklerde ve adölesan çağında çocuklarda genelde ayak mantarı ile birlikte görülür. En yaygın etkenler Trichophyton rubrum ve Epidermophyton . floccosum’dur. Genelde yakın temas, havlu, yatak ve el-ayak mantarı olan şahıslar bulaşta değerlidir. Mantar enfeksiyonlarında kişinin beden direnci yayılımı önler. Kasık mantarlarında obezite ve diabet risk faktörünü oluşturur. Erkeklerde daha yaygındır. Kasıklarda, iki taraflı kızarıklığın kenarlarda daha bariz olduğu, üzerinde pullanma ve bazen içi su dolu kabarcıkların izlendiği lezyonlarla karekterize bir tablodur. Teşhis ve tedavi ayak mantarları ile birebirdir.
